نامه‌ای از بلخ - مختار وفایی

ملا تاج‌میر جواد عضو شورای کویته، مسئول کندک انتحاری، موسس قطعه سرخ و فاتح زواک گروه طالبان و در عین حال والی نام‌نهاد این گروه برای ولایت پکتیا است. تاج‌میر، از افراد مورد اعتماد جلال‌الدین حقانی بنیانگذار شبکه حقانی بود که پس از مرگ جلال‌الدین همچنان به پسران وی نزدیک و قابل اعتماد است. ملا تاج‌میر جواد، از نخستین فرماندهان قدرتمند طالبان بود که در سال 2016، پس از مرگ ملاعمر به ملا منصور بیعت کرد. ملا تاج ‌میر جواد نفوذ فوق‌العاده‌یی در میان فرماندهان طالبان و به ویژه شبکه حقانی دارد و در واقع، پس از سراج‌الدین حقانی، نفر دوم شبکه حقانی است. او یک مرکز آموزشی ویژه برای افراد انتحاری تاسیس کرده است که در ولایت پکتیا موقعیت دارد و تحت نام «معسکر الحمزه» فعالیت می‌کند. ملا تاج‌میر جواد، بیشتر در کویته و پناه‌گاه‌های که در پاکستان دارد زندگی می‌کند و نقش بسیار موثری در راه اندازی حملات انتحاری در داخل افغانستان دارد. حمله به دانشگاه امریکایی کابل، حمله به هوتل انترکانتیننتال، حمله به هوتل سرینا، حمله به شفاخانه چهارصد بستر نظامی و ده‌ها مورد حملات پیچیده دیگر توسط ملا تاج‌میر جواد طر

عبدالرووف توانا رئیس مرکز فرهنگی شهید توانا دیروز در یک مراسم مذهبی در مسجد روضه حضرت علی، محبوبه محمدی یک خبرنگار را توهین و تحقیر کرده و اجازه پوشش خبری برنامه را نداده است. آقای توانا، به محبوبه محمدی گفته است که لباس تان اسلامی نیست و باید مطابق میل برنامه ما لباس بپوشید. عبدالرووف توانا منشی شورای اخوت اسلامی در شمال نیز است و قبلاً داکتر نجیب پیکان رئیس تلویزیون پیکان را به دلیل حمایت از حقوق زنان، تکفیر کرده بود. توانا، از عناصر مورد حمایت دستگاه امنیتی و تبلیغاتی ایران در مزارشریف است و برنامه‌های تبلیغی‌ مرکز شهید توانا، سالانه پول هنگفتی از ایران بدست می‌آورد. مجیب خلوتگر رئیس اجرایی نی، حمایت کننده رسانه‌های آزاد افغانستان در واکنش به عملکرد توانا گفته است که هیچ‌کس و هیچ مرجع حق توهین و تحقیر یک خبرنگار را به هیچ دلیلی ندارد.

این متن مصاحبه من با مجله کمیته سویدن برای افغانستان است. این مجله به زبان سویدنی و در سویدن منتشر می شود. خبرنگار این مجله، در این مصاحبه از من در مورد تجربه ام بحیث یک خبرنگار در افغانستان و اوضاع آزادی بیان پرسید.  

شماری از کارمندان فابریکه تولیدی کود و برق در ولایت بلخ میگویند که در چند ماه اخیر، ماهانه از معاش آنان از 600 افغانی تا 1000 افغانی توسط رئیس این فابریکه کسر می شود. انجنیر عبدالرحمان رئیس فابریکه تولیدی کود و برق به کارمندان این فابریکه گفته است که مقدار پول کسر شده از معاش شان را به طالبان می پردازد تا این گروه   پایپ لاین گاز شبرغان که منبع سوخت این فابریکه است را تخریب نکنند. 700 تن بحیث کارمندان رسمی در فابریکه تولیدی کود و برق کار می کنند و شمار کارمندان تقاعدی و اجیر نیز به 1000تن می رسند که از معاش همه آنان از 600 افغانی تا 1000 افغانی، هر ماه کسر می شود. یک منبع موثق در گروه طالبان به من گفت که این گروه روی معاش ماهانه هر کارمند فابریکه تولیدی کود و برق، 350 افغانی مالیه وضع کرده است و این مقدار پول، ماهانه از طرف رئیس فابریکه به این گروه تحویل داده می شود. کارمندان فابریکه کود و برق می گوید که انجنیر عبدالرحمان رئیس این فابریکه، خلاف اصول و قانون، به درخواست طالبان برای باج‌دهی به آسانی تن داده و با اخاذی از کارمندان، پول هنگفت اخاذی شده را با طالبان مساویانه تقسیم می

این تحقیق 60 صفحه‌یی را در سال 2016 نوشتم. برای تحقیق در مورد تهدیدهای تشکیل خلافت اسلامی در آسیای میانه، شبکه‌های اسلام‌گرا و پیشینه جریان‌های جهادی در آسیای میانه، دست‌کم 30 منبع که بیشتر شان کتاب‌خانه‌یی بودند را بررسی کردم. برای رسیدن به پاسخ دقیق در مورد این پرسش که آیا ممکن است در آسیای میانه خلافت برپا شود یاخیر، این تعداد منابع کافی نیستند، اما من ملزم بودم که در پایان دوره تحصیلی لیسانس پایان نامه بنویسم. به همین دلیل با مشوره استاد رهنما، به این تعداد منابع اکتفا کردم.  فایل پی‌دف‌اف پایان نامه را در آرشیف کمپیوترم دیدم و یادم آمد که برای نوشتن این تحقیق، چه زحمات خوبی کشیدم، در حالی که شماری از دوستان با پرداخت پول اندکی به برگرفروشی‌های بغل دانشگاه، برای شان پایان نامه آماده شده خریداری می‌کنند. حالا فایل پی دی اف این تحقیق را این‌جا می‌گذارم، تا اگر دوستی به خواندن این موضوع علاقه داشت، به آن دسترسی داشته باشد. کلیک و دانلود کنید: دانلود

نیمه‌شب است و در شهر قدم می‌زنم. در یک جاده عمومی و خلوت، این اعلان را دیدم: کتاب‌خانه داوِت اساک: کتاب‌خانه آزادی بیان در مالمو. این کتاب‌خانه، ویژه آزادی بیان و کتاب‌های ممنوعه است. این کتاب‌خانه به‌نام داوت اساک که یک روزنامه‌نگار زندانی در اریتره است نام‌گذاری شده است.   اساک از سال ۲۰۰۱ بدینسو در زندان است. دو نکته در مورد نگاه سویدن به رسانه و کتابخانه قابل تذکر است. یک: سویدن قدیمی‌ترین قانون حمایت از آزادی رسانه‌ها را در جهان دارد  و از پیش‌گامان لغو و رفع سانسور است. سویدن در سال ۱۷۶۶ میلادی، قانونی را تصویب کرد که براساس آن آزادی بیان تامین و سانسور لغو شد. دو: حکومت سویدن سالانه مبلغ هنگفتی را به کتاب‌خانه‌ها تخصیص می‌دهد و تعداد کتاب‌خانه‌ها در شهرهای این کشور که ده میلیون جمعیت دارد، بیشتر از  تعداد مساجد در افغانستان است.

در سال 2013، در مزارشریف بودم و به دلیل شوق‌های جوانی، یک موتر خریدم که روی فرمان آن کامل مسلط نبودم. یکی از روزهای گرم تابستان، در جاده عمومی میدان هوایی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی می‌راندم و همزمان در مبایل با یک دوست صحبت می‌کردم. جاده خلوت بود و به دلیل کم‌تجربه‌گی، متوجه خطرات احتمالی نیز نبودم. هنگامی که می‌خواستم از یک بریدگی، به سمت چپ جاده دور بزنم، یک موتر تکسی به عقب موترم اصابت کرد و مرا به سمت چپ در وسط جاده که مزدحم بود و راننده‌ها به سرعت می‌راندند هُل داد. حینی که وارد سمت چپ جاده شدم، چند موتر از جمله یک نفت‌کش مستقیم به من نزدیک شدند و با یک جیغ بلند دیگر نفهمیدم چه اتفاق افتاد.   چند لحظه‌ بعد چشمانم را باز کردم و سر و صورتم را لمس کردم دیدم خونی نریخته بود. خودم را در وسط جاده و در میان موتری که مچاله شده یافتم. آنسوتر نفت‌کش را دیدم که زیر جاده و به پشت افتیده. در سمت راست جاده همان موتری که به عقب موتر من اصابت کرده بود نیز کله‌ملاق افتیده بود و دو موتر دیگر نیز حین حادثه رسیده و به همدیگر برخورد کرده بودند. فضا کاملاً شبیه صحنه‌هایی از فیلم‌های هندی بود. دکاند

ظاهراً دوباره زمان تسویه حساب فرا رسیده است. تسویه حساب طالبان با پیروان مذهب تشیع و جریان‌های سیاسی مشهور به « اتحاد شمال». اسد درانی رئیس پیشین ISI در مصاحبه با ایران‌انترنشنال گفت: دور قبل به طالبان گفته بودیم که اتحاد شمال و سران بقیه اقوام را در قدرت شریک سازید، اما این کار را نکردند. این‌بار باید این کار بکنند. فعلاً بیشترین تمرکز طالبان، بر توسعه قلمرو شان در ساحات غیرپشتون است. این گروه در حین مذاکره، تلاش می‌کنند قدرت شان را به رخ همه بکشند. از این قدرت و این توسعه سلطه، آنان مشروعیت می‌خواهند. مشروعیت را که ترامپ برای شان داد، بیعت می‌خواهند. ساحات تحت قلمرو مارشال دوستم، شیخ محقق، استادعطا، جنرال ملک، نظام بای و ده‌ها فرمانده محلی دیگر، فعلاً در خطر تصرف توسط طالبان است. طالبان به دنبال یک تسویه حساب دیگر استند. این گروه معتقد است که نتیجه را در میز گفتگو نه بلکه باید در میدان جنگ تعیین کرد. مردم و نیروهای که تصور می‌شد، می‌توانند علیه طالبان بجنگند خلع سلاح شده اند. یا مانند استادعطا بخاطر حفظ تجارت‌ و سرمایه‌اش، به لوای غنی پیوسته و یا مانند محقق و دوستم، بساط ش

دو هفته پس از آن‌که در بهار 2019 به مالمو آمدیم، پسته‌رسان پاکتی به صندوق‌پستی ما انداخت. وقتی پاکت را دیدم و باز کردم، پر از کاغذهای رنگی بود. نقشه‌ی شهر مالمو، مکان‌های دیدنی‌ شهر، اطلاعات مفید در مورد کتاب‌خانه‌ها، موزیم، مسیرهای پیاده‌روی و از جمله یک نامه خوش آمدید از جانب «کاترین شیرنفلت» شهردار مالمو با امضا و عکس خودش. او در این نامه ما را در این شهر خوش آمدید گفته بود و آرزو کرده بود که از بودن در این شهر لذت ببریم. کاترین را دیروز در افتتاح کتابخانه «دیوید اساک» دیدم. او سخنران برنامه بود و من عضو میز گفتگو. او در مورد اینکه مالمو یک شهر فرهنگی است و به همه فرهنگ ها احترام می‌گذارد صحبت کرد.   در مالمو، به 150 زبان صحبت می‌شود و افراد از 170 کشور در این شهر زندگی می‌کنند. این یکی از بهترین شهرهای است که می‌توان دوست داشت و از بودن در آن لذت برد. با وجودی که زندگی همچنان دشواری‌های فراوانی دارد که نمی‌توان از آن‌ها غافل بود. دیوید اساک، خبرنگار سویدنی-اریتره‌یی است که از سال ۲۰01 میلادی بدینسو در اریتریه در زندان بسر می‌برد. او در 2001 میلادی زمانی که مسوولیت یک روزنامه را د

سخنگوی طالبان، روز گذشته از تغییرات در هیات مذاکره کننده این گروه با جمهوری اسلامی افغانستان خبر داد. مهم‌ترین تغییر، گماشته شدن شیخ عبدالحکیم بحیث رئیس هیات مذاکره کننده است. شیخ عبدالحکیم، قاضی‌القضات طالبان است و پای حکم اعدام هزاران تن امضا کرده است. او تندرو و افراطی است و از افراد مورد اعتماد ملاعمر بوده است. این نخستین عکس است که از شیخ عبدالحکیم نشر می‌شود. این عکسِ پاسپورت شیخ عبدالحکیم است که توسط وزارت داخله افغانستان صادر شده است. این عکس هرچند کامل نیست، اما مشخصات پاسپورت او نشان می‌دهد که پاسپورت او توسط اداره پاسپورت حکومت افغانستان صادر شده است.

عبدالله عبدالله چهره‌ی خط خورده و ناکام امور سیاسی افغانستان است. او در سه دور انتخابات ریاست جمهوری افغانستان شرکت کرد و در هر سه دوره ادعا داشت که بلندترین رای مردم را با خود دارد. بنا بر همین ادعاهای او، میلیون‌ها انسان و ده‌ها جریان سیاسی و مدنی، از موقف او حمایت کرده و تلاش کردند پیروزی او تحقق یابد. عبدالله اما در هر سه دور، با چند پیام از سفارت امریکا و چند امتیاز تشریفاتی و شخصی، از ادعای که داشت کناره گرفت و مصروف رفت و آمد میان کابل و دهلی شد. عبدالله شخصی نیست که روی داعیه‌های مردم بیایستد. او کنار می‌کشد، یا با تهدید سفارت امریکا و یا تطمیع از سوی بازی‌گران جنگ و صلح. اکنون عبدالله بار دیگر در موقف حساسی قرار گرفته است که نتیجه عملکرد او، سرنوشت آینده افغانستان را تعیین می‌کند. عبدالله از کرزی و اشرف غنی شکست خورد، آیا در مقابل ملا برادر تا آخر از موقف مردم افغانستان دفاع خواهد کرد؟ قرار است بزودی گفتگوهای میان افغان‌ها در دوحه آغاز گردد. هیات حکومت جمهوری اسلامی افغانستان و هیات گروه طالبان برای آغاز مذاکرات آماده شده اند. عبدالله به دوحه می‌رود تا در آغاز گفتگوها

زبیده مادر ۱۱ فرزند است. شبیر، یکی از فرزندان زبیده است که پنج سال قبل به سویدن آمد و تحت سرپرستی یک خانواده سویدنی قرار گرفت . در یکی از روزهای تاریک و ابری، دلِ شبیر گرفت و سخت گریست. پدر و مادر سویدنی‌اش دلیل این گریه را پرسیدند‌. شبیر گفت، دلش می‌خواهد مادرش را ببیند. کاش او این‌جا بود . خانواده سویدنی، به شبیر وعده سپردند که تلاش می‌کنند مادر، خواهران و برادرانش را به سویدن دعوت کنند . زبیده مادر شبیر، با ده فرزند دیگرش در پنجشیر زندگی می‌کردند. یک‌سال طول کشید تا زبیده و ده تن از فرزندانش از افغانستان به سویدن بیایند. زحمات و بخشی از مصارف این سفر را همان خانواده سویدنی متقبل شدند‌ . یکی از روزها، اداره مهاجرت سویدن، زبیده را برای تمدید ویزا به مصاحبه دعوت کرد. در ختم مصاحبه، مامور اداره مهاجرت به زبیده گفت: هر پرسشی که از ما داری می‌توانی مطرح کنی . مطرح شدن این پیشنهاد در مصاحبه‌ها و ملاقات‌ها معمول است . زبیده پرسش محکمی در ذهن خود داشت و به دلیل این‌که زبان سویدنی نمی‌فهمید، تاکنون فرصت فراهم نشده بود تا از سویدنی‌ها بپرسد . مکالمه زبیده و مامور اداره مهاجرت، ب

گروه طالبان با ارسال پیام به ساکنان شهرک صنعتی کود و برق مزارشریف، از آنان خواسته است که وظایف حکومتی شان را ترک کرده و از دستورات این گروه تبعیت کنند. کود و برق که یک شهرک صنعتی است، بیشترین ساکنان آنان را کارمندان تصدی‌ها و ادارات دولتی تشکیل می‌دهد. این شهرک از منابع مهم عایداتی و از جمله شهرک‌های مرفه و زیبای مزارشریف است که توسط روس‌ها ساخته شده و به دلیل زیبایی و امکانات رفاهی، به مسکو کوچک مشهور شده است. پیام طالبان امروز جمعه چهارم سپتمبر، پس از ادای نماز جمعه، توسط چندتن از ملا امام‌ها درحضور شماری از ساکنان شهرک کود و برق خوانده شده است. طالبان در این پیام از ملا امامان و قریه‌داران خواسته است که در جمع‌آوری عشر و ذکات با این گروه همکاری کرده و جهت حل قضایای حقوقی، به این گروه مراجعه کنند. شهرک کود و برق در مربوطات ولسوالی دهدادی ولایت بلخ قرار دارد و مقر قول اردوی 209 شاهین، با این شهرک کمتر از پنج کیلومتر فاصله دارد. طالبان از یکسال بدینسو، در حومه‌های شهرک کود و برق حضور دارند و بارها با تهدید، از مسوولان فابریکه کود و برق، خواهان پول به عنوان عشر و ذکات شده است. منا

خبرهای روزانه در افغانستان، بیشتر متمرکز است بر اتفاقاتی مانند انفجار، ترور، فساد و صحبت‌های که مقامات از بلندگوهای حکومت مخابره می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی نیز چکیده‌های همین اتفاقات را نشخوار می‌کنند. برای گریز از این هیاهو، من هر هفته صحبت مفصلی را نشر می‌کنم که در آن با افرادی از گوشه‌های مختلف افغانستان به صحبت می‌نشینم. تمرکز من روی افراد و منابعی است که از هیاهوی رسانه‌ها دور استند و کمتر در مورد شان سخن زده می‌شود. کسانی که کارشان به نحوی الهام‌بخش است و یا سخن شان بازگوکننده احوال مردم است. این مصاحبه‌ها را هر یک‌شنبه، از طریق کانال یوتیوب، فیسبوک، تلگرام و وبلاگ خود نشر می‌کنم. فشرده‌یی برخی از این گفتگوها را همچنان برای یکی از روزنامه‌های کابل می‌نویسم.

وضعیت اندراب‌ها از ناحیه موجودیت هزاران فرد مسلح غیر مسوول به شدت نگران کننده گفته می‌شود. درگیری‌های شدیدی بین گروه‌های مسلح غیرمسوول گزارش شده است. حتا چند روز پیش سخن از راه‌اندازی یک عملیات گسترده به هدف خلع سلاح عمومی افراد مسلح غیر مسوول در اندراب‌ها بود. موجودیت طرح راه‌اندازی عملیات نظامی گسترده در اتاق‌های پلان‌گذاری‌های نیروهای امنیتی در یک منطقه بیانگر این امر است که وضعیت امنیتی منطقه مورد نظر فوق‌العاده وخیم است. اما چه اتفاق افتاد که وضعیت فوق‌العاده وخیم امنیتی اندراب‌ها«یک‌شبه» ۳۶۰ درجه تغییر کرد و اندراب‌ها به یکباره از فوق خط سرخ امنیتی به خط سبز رسید و سخن از برگزاری برنامه‌های مشاعره در اندراب‌ها و بهبود فوق‌العاده امنیت در این منطقه به میان آمد؟   حتمن گزارش چند شب پیش تلویزیون طلوع را در مورد اندراب‌ها دیدید. در این گزارش از اندرابی سخن گفته شد که همه چیز در ان گل و گل‌زار است. در هر گوشه این منطقه برنامه‌های فرهنگی جریان دارد و هیچ‌گونه نگرانی امنیتی وجود ندارد. تمام مشکلات حل شده و باقی مانده این پرسش که چرا اندراب‌ها لقب امن‌ترین منطقه افغانستان را کسب نکرده

مختار وفایی، رادیو زمانه تأیید خبر حکم اعدام برای سه تن از جوانان اعتراضات آبان ماه در ایران و راه افتادن دادخواهی آنلاین با انتشار هشتگ #اعدام_نکنید، هم‌زمان شد با افزایش نگرانی‌های شهروندان افغانستان از نتایج آزادی زندانیان طالبان توسط حکومت افغانستان و فشار ایالات متحده امریکا برای آزادی بقیه زندانیانی که در توافقنامه صلح میان این کشور و گروه طالبان تذکر داده شده است. توافقنامه صلح میان گروه طالبان و ایالات متحده آمریکا که به تاریخ دهم اسفند ۱۳۹۸ با میزبانی وزارت خارجه قطر در شهر دوحه امضا شد، برای آمریکایی‌ها و سربازان خارجی مستقر در افغانستان، مصونیت آورد اما کشتار نیروهای امنیتی و مردم افغانستان توسط طالبان بر اساس آنچه این گروه جنگی تا ایجاد حکومتی مبنی بر قرآن و سنت می‌خواند، همچنان ادامه یافت. آزادسازی پنج‌ هزار زندانی طالب که در این توافقنامه تضمین شده بود، نگرانی‌های زیادی را میان شهروندان افغانستان به بار آورد. تاکنون چهار هزار و ۴۰۰ تن از این زندانیان آزاد شده‌اند و بسیاری از آنان دوباره به جبهات جنگ رفته‌اند. فرضیه‌ سیاست‌مداران افغانستان و کشورهای غربی غلط