آسیب‌شناسی حضور جوانان در پروسه‌های ملی و سیاسی

 موسسه مشارکت ملی، با راه اندازی برنامه‌ی «سال نو، امید نو» در صدد آن شد تا حضور جوانان افغانستان را در ساختارهای سیاسی و مدیریتی، آسیب شناسی نموده و با شناسایی فرصت‌ها و چالش‌ها، در صدد طرح یک راهکار برای گسترش حضور جوانان و معنی بخشیدن به حضور شان در ساختارهای سیاسی و مدیرتی کشور شد. این برنامه که همزمان در چندین ولایت کلیدی افغانستان اجرا می‌شود، گردانندگان آن در تلاش اند، تا با طرح گفتمان‌ها، نشست‌ها و کنفرانس‌های علمی و مسلکی، با شناسایی سدها و موانع، راهی برای به پیش رفتنِ جوانان در پروسه‌های ملی و سیاسی جستجو کنند.

این برنامه همزمان در ولایت بلخ اجرا شد. نشست‌های متعددی با دانشجویان، استادان دانشگاه، مقامات حکومتی و فعالان مدنی در این مورد برگزار شد و دیدگاه‌های متفاوت در این مورد ابراز گردید.

در این نشست‌ها عمدتا روی سه گزینه بحث صورت گرفت. اینکه چه فرصت‌ها، چالش‌ها و راه‌کاری برای حضور جوانان در پروسه‌ها و ساختارهای سیاسی موجود است. اکنون فشرده‌یی از برداشت‌هایی این جلسات را این‌جا یاد آور می‌شویم.

چالش‌ها فرا راه حضور جوانان در پروسه‌های سیاسی

-           فقدان تفکر جوان‌سالاری، از مهم‌ترین چالش‌های است که جوانان را منزوی ساخته است.

-           نبود چتر حمایوی، تحرک جوانان را بیشتر در درون حکومت تحلیل و خنثا کرده است.

-           نگاه دولت‌مردان به جوانان نگاه خام‌انگارانه است.

-           حکومت‌های محلی، در برخی از موارد، تحمل پذیرش جوانان را ندارند.

-           جوانان طعمه‌ی رهبران مذهبی و قومی شده و در دام این محدوده‌ها باقی مانده اند.

-           تعدادی از استعدادهای جوان را به دلایلی فرصت داده نشده است.

-           برخی از جوانان رسالت شان را درک نکرده و تحرک و دانش برای مشارکت سیاسی ندارند.

-           نگاه برخی از بزرگان و دولتمردان به جوانان، نگاه ابزاری است.

-           برخی از بزرگان دولتی، به شدت مصاب به مرض تعصبات مذهبی و قومی است.

-           تعهد در میان برخی از جوانان نیست و در بعضی موارد جامعه مدنی خدمتگذار مقامات است.

-           فرهنگ قبیلوی و به شدت سنتی در جامعه و اذهان برخی از رهبران حاکم، سد راه حضورجوانان در مشارکت سیاسی شده است.

-           اکثریت نفوس کشور را جوانان تشکیل می‌دهد، اما اکثریت این جوانان بی‌سواد است.

-           نهادهای مدافع نیز در اکثر موارد دیده شده است که اهداف قاطع و زیربنایی ندارند.

-           درک نادرست است از آموزه‌های اسلام و فتواهای بی‌جای برخی از ملاها علیه حضور خانم‌ها در پروسه‌های سیاسی و ملی.

فرصت‌ها برای گسترش حضور جوانان در پروسه‌های ملی و نهادینه شدن مشارکت سیاسی

-           در این بخش که چه فرصت‌هایی وجود دارد تا جوانان با استفاده از آنان بتوانند در سطوح عالی مدیریتی و ساختارهای سیاسی راه یافته و حضور شان را در مشارکت سیاسی رقم بزنند نیز، به برخی از نکته‌های مهمی پرداخته شد که فشرده‌ی آن را ارایه می‌کنیم:

-           جوانان در دوران جنگ‌های خانمان‌سوز و داخلی نبوده و اگر بوده، دخیل نبوده اند، بدین لحاظ هم‌گرایی و هم‌دلی میان این نسل خوبتر و زودتر تحقق می‌یابد.

-           جوانان عشق، توانایی، پویایی، تحرک و شایستگی کارهای مهم در همه عرصه‌ها را دارد.

-           استفاده از ابزارها و امکانات موجود، توسط جوانان، آنان را برای رسیدن به اهداف بلندپروازانه‌ی شان نزدیک می‌سازند.

-           تحصیلات، کسب دانش و خرد، یگانه راه آسان و متعالی برای رسیدن به اهداف است که فعلا در افغانستان برای جوانان مساعد است.

-           جوانان باید تغییر ساختاری و فکری را از خود و اطراف خود شروع کنند، تا اصلاحات و تفکر پیرسالاری حاشیه برود.

-           دانشگاه‌ها مرکز تغییر است و جوانان می‌توانند با استفاده از فضای موجود تغییرات ساختاری را بوجود بیاورد.

-           رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و آزادی بیان موجود در افغانستان، فرصتِ معرفی و شناختاندن جوانان را برای جامعه فراهم کرده و جوانان با داشتن حمایت‌های معنوی بزرگان، می‌توانند در ساختارهای سیاسی سهم فعال بگیرند.

راهکارهای پیشنهاد شده برای استفاده از فرصت‌ها و برداشتن چالش‌ها

باشناسایی فرصت‌ها و چالش‌ها فرا راه حضور جوانان در پروسه‌های سیاسی و مشارکت گسترده‌ی آنان در ساختارها و مدیریت‌های کلان دولتی، اشتراک کنندگان نشست مشارکت ملی، راه کارهایی را برای گذار از  بن‌بست‌های موجود طرح کردند. هرچند عملی نمودن این راه‌کارها کار یک روز و یک ماه و حتی یک سال نیست؛ اما لازم دانسته شد تا اکنون حداقل یاد آوری این موارد، روحیه‌یی جمعی را برای هموارشدن مسیر جوانان در ساختارهای سیاسی شکل دهد.

-           تقویت فرهنگ جوان‌سالاری و استفاده از تجربه‌های مثبت بزرگان.

-           احیای باور از رفته جامعه مسن‌سالار در قبال جوانان

-           تدویر گفتمان‌های سیاسی بمنظور آسیب شناسی حضور جوانان در مشارکت سیاسی.

-           حمایت از ساختار گفتمان‌های جوانان بوسیله‌ی نهادهای سیاسی ملی و بین‌المللی

-           تلاش برای نهادینه شدن فرهنگ همپذیری میان جوانان

-           کار فرهنگی جهت مرگِ تبعیض جنیست در جامعه و  بخصوص در حوزه فکری جوانان

-           زمینه‌سازی برای حضور جوانان در کارزارهای سیاسی و سرمایه‌گذاری روی این قشر از سوی دولت.

-           تلاش برای از بین بردن، سنت‌ها و فرهنگ ناروا از جامعه.

-           ثبات تعهد جوانان برگفتار و اقدام مضاعف در راستای نیل به هدف.

-           آگاهی‌دهی عامه، در رابطه به نقش سازنده‌ی جوانان در ساختارهای سیاسی.

-           تثبیت هویت موثر جوانان.

-           تبدیل ذهنیت هویت‌های قومی به هویت ملی.

-           توجه فراقومی بزرگان به قشر جوان بابت حضور پر رنگ در روندهای سیاسی و انتخاباتی.

موسسه مشارکت ملی امیدوار است، فعالان مدنی، مسوولان حکومتی و نیروهای جوان، باروحیه‌ی خستگی ناپذیر، آهسته و پیوسته جهتِ گسترش مشارکت ملی که تقویت دمُکراسی و مردم‌سالاری را بدنبال دارد، کار نموده و فضای تک‌محوری را در سیاست افغانستان محو نموده و نهادینگی را جاگزین آن نمایند.