چرا هر چیزی از جنس وطنی‌اش، فاجعه است؟

سینمای بالیوود فیلمی تولید کرده بنام پانی‌پت، خیانت بزرگ. این فیلم به لشکرکشی احمدشاه ابدالی به هندوستان و مشخصاً جنگ خونینی که در سال ۱۷۶۰ میلادی میان نیروی ۶۰هزار نفری احمدشاه ابدالی و نیروی ۲۰۰هزار نفری مرهته‌ها و راجپوت‌ها رخ داد پرداخته است. پیروز این نبرد خونین نیروهای احمدشاه ابدالی بود و لشکریان مرهته‌ها و راجپوت‌ها بی‌شمار کشته شدند. احمدشاه ابدالی موسس و شاه افغانستان بود که با لشکرکشی به هندوستان، در پی تقویت حکومت مسلمان‌ها و گسترش سلطه و حاکمیت افغان‌ها بود. اکنون سانجی دات در نقش احمدشاه ابدالی این رویدادها را روی پرده سینما آورده است.

فیلم به تاریخ ۶دسمبر در سینماهای هند به نمایش می‌رود، اما تحلیلگران وطنی در جایگاه منتقدان سرسخت تاریخ و سینما، از همین حالا و فقط با دیدن پوستر فیلم، به نقد آن شروع کرده اند. راستی چرا هرچیزی از جنس وطنی اش اینقدر فاجعه است؟ حتی تحلیل وطنی!

یک عده داد می‌زنند که سانجی دات در نقش منفی، تلاش کرده از احمدشاه ابدالی چهره ظالم، بغاوت‌گر و ستمگر را به نمایش بگذارند و عده‌ی به همدیگر تبریکی می‌دهند که چهره واقعی احمدشاه که پشتون ها وی را «بابا» می‌گویند در این فیلم افشا شده است.

در حالی که هنوز هیچ چیزی واضح نیست. فیلم هنوز به نمایش رفته، فیلم نامه را کسی نخوانده و کارگردان‌های سینمای بالیوود نیز از کسی دستور نمی‌گیرند که چه چیزی را سانسور و چه چیزی را اضافه یا کم کنند.

از سوی دیگر وقتی جرات می‌کنیم و در مورد تاریخ و سینما صحبت کنیم باید توانایی درکِ تاریخ و تحلیل اندک از هنر و سینما داشته باشیم. نمی‌شود که در مورد این پدیده ها چنان نظر بدهیم که در مورد افزایش قیمت کچالو و کاهش قیمت پیاز و زردک نظر می‌دهیم.

حرف دیگر این است که در عصر احمدشاه ابدالی، ملاک اصلی قدرت و حاکمیت، لشکرکشی، بغاوت و تصرف ممالک دیگران بود. در آن عصر (۱۷۶۰ میلادی)، هر حاکمی که این توانایی را نمی‌داشت  یا باید نابود می‌شد یا زیر سایه ی دیگری روز می‌گذراند. هیچ حکومتی را در عصر احمدشاه در منطقه آسیا سراغ نداریم که مانند امروز شعارهای مدنیت، احترام به قلمرو و حاکمیت دیگران ملاک‌های حکومت‌داری و قدرت اش بوده باشد.

به هر حال فعلاً باید صبر کنیم تا فیلم به نمایش برود. آنرا به دقت ببینیم، کتاب‌های که در مورد جنگ پانی‌پت و حمله لشکریان احمدشاه به هندوستان نوشته شده را بخوانیم و بعد با دلِ جمع و ذهن آرام در این مورد بنویسیم. 

مختار وفایی

#Panipat