اینروزهایم را مدیون "دیل کارنگی" هستم...

"دیل" به من آموخت که نگرانی نمی تواند هیچ مشکلی را حل کند،بلکه نگرانی مرا در مشکلات غرق می کند و باعث می شود،چشمانم همه جا را تاریک ببیند...
- آشفتگی و بی نظمی عامل اصلی نگرانی است.
ارزانترین و مفیدترین راه های مقابله با نگرانی را از "دیل کارنگی" چنین آموختم:
سرگرمی با کار = غلبه بر تشویش و نگرانی.
سرگرمی با کار = در آمد بیشتر و زندگی راحت تر.
سرگرمی باکار = نداشتن وقت اضافی برای غصه خوردن.

"آیین زندگی"
خواندن این کتاب را برای دوستانی که هنوز نخوانده اند توصیه می کنم....

طلایی ترین فرصتی که سوخت و فرصتی که نباید بسوزد!

بیشتر از ده سال از حضور گسترده نظامی،مالی و ملکی جامعه جهانی در افغانستان می گذرد،کشورهای جهان پس از سرنگونی طالبان یکی پی دیگر در افغانستان لشکر کشی نمودند تا تروریزم و دهشت افگنی را در افغانستان سرنگون کنند.

حضور جامعه جهانی در ابعاد سیاسی،اقتصادی و نظامی بحث های گسترده ی می خواهد و در این مورد نظریه پردازان تاحدی قلم زده اند.

در کنار اینکه حضور جامعه جهانی در افغانستان طی یکدهه دچار بحران و  اشتباه های فاحشی بوده است،یکی از اشتباه ها و بی کفایتی های جامعه جهانی و کشور های کمک کننده افغانستان به شمول دولت افغانستان نادیده گرفتن جوانان و به حاشیه راندن این قشر از جامعه و برنامه های بزرگ ملی و بین المللی می باشد.

دولت افغانستان که بارها نشان داده است از قشر جوان و بخصوص جامعه دانشگاهی هراس دارد،همواره در به حاشیه راندن جوانان و استعمال آنان به عنوان ابزار و آله در معاملات سیاسی تلاش ورزیده است.

قشر جوان افغانستان که میراث دار چندین دهه جهالت،جنگ و خون ریزی می باشد،امروز نیز تحت تاثیر کابوس های گذشته قرار گرفته و مسیر مشخصی را باید بپیماید،گم کرده است و در بیراهه ها گام می گذارد.

احزاب سیاسی افغانستان که بیشتر در محوریت مذهب،ملیت و زبان  می چرخند،جوانان حربه ی خوبی برای گرفتن امتیازات و بر آورده ساختن اهداف آنان تبدیل شده است.

این برهمگان آشکار است که فقر،بی سوادی،عدم دسترسی به تحصیلات و ازدواج از جمله مشکلات عمده ی جوانان افغانستان است،اما منظور من جوانانی اند که خود را در ردیف روشنفکران و سردمداران جوانان قلمداد می کنند.

میلیارد ها دالر طی یکدهه گذشته،توسط نهادهای مختلف،حقوق بشری،مدنی و فرهنگی از بودجه کشورهای کمک کننده به مصرف رسیده است،اما تاهنوز هیچ نهادی به طور موثر و دوام دار پروسه ی را برای رشد و خودکفایی جوانان انجام نداده است و بیشتر پول ها زمینه سازی برای غارت تکه داران حکومتی و چپاولگران قدرت صورت گرفته است.

اربابان قدرت و ثروت همواره در افغانستان تلاش ورزیده اند تا جوانان را وابسته و بی مایه نگهدارند تا هیچگونه اراده ی از خود نداشته و در حفظ مسند و قدرت برای شان موثر واقع گردد.

طی یکدهه گذشته جوانانی زیادی همت نموده و انجمن های را راه اندازی کردند که پس از یک قد بر افراشتن دوباره به زمین خورده اند،دلیل این را همه میدانیم،نبود حامی مالی و معنوی باعث دوباره زمین خوردن جوانان گردیده است.

هرچند هم اکنون برنامه های پراکنده و پروژه یی در مرکز و ولایات کشور بنام جوانان در جریان است،ولی حکومت و کشورهای کمک کننده طی یکدهه ی گذشته فاقد یک برنامه ی موثر،دراز مدت و همگانی در جهت رشد و انکشاف قشر جوان این سرزمین بوده است.

یکدهه ی گذشته فرصت طلایی بود که سوخت و برباد رفت،با آن تعدادی از جوانان در این فرصت توانستند،برای شان اندک کاری را انجام دهند،از جمله بورسیه های تحصیلی،رسانه ها،پست های بلند و پایین حکومتی و راه یافتن در نهادی خصوصی از جمله موارد اندکی است که در راستای جوانان می توان به اشاره کرد.

در همین حال دهه بحران در راه است و قرار است میلیاردها دالر دیگر نیز به افغانستان سرازیر گردد،این دومین فرصتی است که باید از آن استفاده کرد و نگذاشت حیف و میل کسانی که گردد که سال هاست در غارتگری سرمایه های ملی مان دست دارند.

جوانان باید با استفاده از این فرصت در یک محور یک برنامه ملی،بدور از تعصبات قومی،لسانی،مذهبی و نژادی گردهم آیند و برای آینده ی خود و سرزمین شان بیاندیشند تا از ریسمان بردگی و منجلاب تنهایی و دست آویز شدن ها نجات یابند.

اگر یکبار دیگر شاهد تکرار اشتباهات گذشته باشیم و از گذشته های تاریک درس عبرت نگیریم،فاتحه ی آینده و امروز این سرزمین را باید از همین حالا خواند!

مختار وفایی

وحید عمر سخنگوی اسبق رییس جمهور: حکومت اراده‌ی سیاسی برای انتقال قدرت شفاف

گفتگو از مختار وفایی

انتقال قدرت سیاسی به صورت شفاف و عادلانه؛ بدون این‌که کشور دچار بحران و جنگ داخلی گردد، یکی از حرف هایی بود که رییس جمهور کرزی هفته‌ی گذشته در کنفرانس مطبوعاتی اش بیان نمود، بیشترین تحلیل‌ها و باورها، در کشور در این روزها این است که افغانستان پس از 2014 به سوی جنگ داخلی می‌رود و شاید هیچ انتخاباتی در کار نباشد!

س: آقای عمر! این‎روزها در همه جا، به خصوص در اجتماعات و نشست‌های جوانان نگرانی از 2014 بیان می شود و 2014 به عنوان یک هیولا در اذهان عامه جاگرفته است؛برداشت شما از فرا رسیدن روزهای 2014 چه است و چه‌ها سراغ ما را در آن زمان خواهد گرفت؟

وحید عمر: ببینید،در قسمت 2014، دو دیدگاه وجود دارد، یکی دیدگاه خوشبینانه و دیگری دیدگاه بدبینانه، یعنی حتمی نیست که با فرا رسیدن 2014 افغانستان یا با فروپاشی نظام روبرو باشد و یا هم با فروپاشی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی؛ یک و نیم سال دیگر در اختیار داریم؛ از همین امروز گرفته تا بهار سال 1393؛ این فرصت خیلی تعیین کننده است که افغانستان بعد از 2014 به کدام سو می‌رود، تصامیمی را که حکومت افغانستان در یک و نیم سال آینده می‌گیرد و آنچه جامعه‌ی جهانی در این یک و نیم سال تصمیم می‌گیرد؛ نقش عمده در تعیین سرنوشت افغانستان بعد از 2014 ا دارد.

من فکر می کنم امنیت افغانستان تا سال 2014 از مدیرت خارج نخواهد شد، یعنی تحت کنترول خواهد بود؛ اقتصاد افغانستان نیز از هم نمی‌پاشد و تحت کنترول باقی خواهد ماند.

نقطه‌ی عطف! انتقال قدرت سیاسی، شفاف، عادلانه یکی از مسایل مهم و قابل توجه است که اگر این پروسه سالم و بدون دستبرد انجام گیرد؛ افغانستان به طرف ثبات سیاسی می‌رود.

اگر انتقال قدرت سیاسی صورت نگیرد و یا به صورت ناشفاف صورت گیرد و یا انتقال قدرت عادلانه نباشد، و یا برای مردم قابل قبول نباشد افغانستان می‌رود به طرف بی ثباتی سیاسی؛ یعنی تمام تهدیدات سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی وابسته به انتقال قدرت سیاسی در سال 2014 می باشد.

س: با مطالعه شعارها و ادعاهای که از سوی اپوزیسیون مطرح می‌شود و وعده‌های که حکومت می‌دهد در مورد انتقال مسالمت آمیز قدرت سیاسی، چقدر امیدوار کننده است که مردم نگران 2014 نباشند و امیدوارانه به آینده بنگرند؟

وحید عمر: حکومت در یک شعار تمام آمادگی‌های لازم را برای انتقال قدرت در سال 2014 به مردم وعده داده است؛ شما صحبت‌های اخیر رییس جمهور کشور را شنیدید که به وضاحت اعلان کرد و وعده سپرد که افغانستان به طرف بحران سیاسی؛ اقتصادی و اجتماعی نخواهد رفت.

همچنان رییس جمهور به نحوی مسوولیت گرفت که آینده افغانستان و انتقال قدرت شفاف را در کشور تضمین کند. در این‌جا یک‌طرف تعهدات و وعده هاست و طرف دیگر آمادگی‌های لازم برای انتقال قدرت سیاسی که متاسفانه آمادگی‌های لازم را حکومت برای این پروسه ندارد.

با مطالعه از وضعیت فعلی باور نمی‌کنم که انتقال قدرت سیاسی به شکلی که رییس جمهور وعده سپرده است صورت گیرد.

حکومت تاهنوز اراده‌ی سیاسی برای انتقال قدرت به صورت شفاف و مسالمت آمیز به نمایش نگذاشته و همچنان اپوزیسیون نیز کدام برنامه مشخص و افرادی که می‌خواهند در کار زار انتخاباتی دخیل باشند؛ به مردم معرفی نکرده است و در کنار این همه ثبت نام رای دهندگان و کارت‌های رای‌دهی با یک مشکل عجیب و غریبی دچار است که هنوز سرنوشت آن معلوم نیست؛ کمیسیون انتخابات هنوز لیست افرادی را که واجد شرایط رای‌دهی هستند آماده نساخته چون منتظر توزیع تذکره‌های الکترونیکی است و من باور دارم که تذکره‌های الکترونیکی تا یک و نیم سال دیگر توزیع نخواهد شد.

بنابر این پروسه انتقال قدرت با چالش‌های عمده‌ی روبرو است که با رفع نمودن این چالش‌ها می‌توان به حرف‌ها و وعده‌های رییس جمهور امیدوار بود.

س: از مدت‌ها بدین‌سو اپوزیسیون و کارشناسان ادعا دارند که رییس جمهور کشور در تلاش است تا قدرت را به نفع خود نگهدارد و یک تیم مشخصی با حمایت وی حاکم کشور باشد؛ شما که مدت‌ها در کنار رییس جمهور بودید؛ دیدگاه و برداشت تان از عملکرد وی و ادعای مطرح شده چیست؟

وحید عمر: من فکر نمی‌کنم؛ شعور سیاسی و تجربه‌ی سیاسی را که رییس جمهور افغانستان داشت و با برداشت از کارکرد یکدهه گذشته اش، به عنوان بانی پروسه‌ی دموکراسی که حداقل همین پروسه با نامش گره می‌خورد، پروسه‌ی قدرت خود را تمدید کند از راه غیر مشروع؛ هیچ راهی مشروعی وجود ندارد که رییس جمهور افغانستان پس از سال 2014 در قدرت باقی بماند، این را خود رییس جمهور افغانستان هم پذیرفته و برداشت من هم به عنوان یک کسی که مدتی همراهش کار کردم، این است که آقای کرزی با تجربه‌ی ده سال گذشته‌اش فکر نکنم بخواهد، پروسه‌ی را که خودش پا نهاده است به طرف چالش بکشاند و سرکوب کند.

س: شما چندی قبل در یکی از مقالات تان،نگرانی تان را در مورد نسل جوان افغانستان، با فرارسیدن سال 2014 بیان کرده بودید و یاد آور شده بودید که نیروی که بتواند نسل جوان افغانستان را از فروپاشی نگهدارد وجود ندارد؛ به نظرتان جایگاه نسل جوان افغانستان در آینده‌ی سیاسی کشور در کجا خواهد بود و این قشر با چه تهدیدهای رو برو است؟

وحید عمر: دقیقاً وقتی از من پرسیده می‌شود که بزرگترین دست آورد نظام فعلی چیست؛ من همیشه به دو مورد اشاره می کنم؛ یکی رسانه‌های آزاد و مطبوعات،و دیگری نسل جدید و جوانان فعلی؛ یکی از امیدواری‌های که خودم باور به اساس آن باور دارم افغانستان پس از 2014 به فروپاشی نمی رود؛ همین نسل جدید است؛ نسلی که وابسته به تفنگ و و ابزار جنگی نیستند. نسلی که در یک فضای نسبتاً آرام به وجود آمده و با تفنگ بیگانه است؛ دنیا دیده است، درس خوانده است، نسلی که روشن می اندیشد و متعهد به افغانستان است.

این نسل در بازداری از فروپاشی نظام و کشور بعد از 2014 نقش اساسی و کلیدی دارد. در انتخابات پارلمانی گذشته 65 فیصد رای دهندگان مشروع جوانان بین سنین 17 تا 27 سال بوده‌اند.

پس هرکسی که همین 65 فیصد را بسیج بتواند و در یک محور جمع کند،حکومت یا اپوزیسیون، هرکدام آن که موفق به بسیج همین نیرو شوند هم برنده‌ی انتخابات است و هم برنده‌ی آینده‌ی افغانستان است؛ پس بدون شک اگر این نیرو سمت و سو داده شود و در یک محور اساسی جمع شوند افغانستان به طرف ترقی و تعالی خواهد رفت.

منتها این را هم باید روشن بسازم که اگر به همین 65 فیصد توجه صورت نگیرد و به حرف های‌شان گوش داده نشود؛ همین‌ها برای آینده‌ی افغانستان خطرآفرین خواهد بود و باعث سربازگیری به دامنی کشور خواهد بود.

پس حکومت یا اپوزیسیون اگر خواهان آینده‌ی باثبات و انتخابات شفاف و عادلانه است باید به دنبال بسیج و سمت و سو دادن این 65 فیصد باشد.

رییس کمیته‌ی ملی المپیک افغانستان: با ایجاد وزارت ورزش؛ ورزش سیاسی می شود!

گفتگو از مختار وفایی

ورزش افغانستان پس از سال‌ها سکوت و دشواری، طی چندسال اخیر دست آوردهای خوبی در عرصه‌ی ملی و بین المللی داشته است. المپیک افغانستان هم اکنون با مشکلات متعددی مواجه است؛ اما با آن‌هم امیدواری زیادی به آینده‌های ورزش کشور چشم دوخته است. در همین حال از چندی بدین‌سو در پارلمان و میان جوانان ورزشکار کشور بحث ایجاد وزارت ورزش مطرح است. گفت‌وگوی ویژه‌یی با جنرال محمد ظاهر اغبر رییس کمیته‌ی ملی المپیک افغانستان را در پی می‌خوانید که به این مسایل در آن پرداخته ایم:

س: جناب رییس! سوال را از کریکت آغاز می‌کنیم؛ پاکستان ادعا دارد که بانی کریکت است و کریکت نیز به عنوان بازی ملی در آن کشور شناخته می شود؛ این بازی در افغانستان چه وضعیتی دارد؟

اغبر: اگر واقعیت‌ها را در نظر بگیریم، عمر پاکستان کمتر از عمر من است و کریکت یکی از ورزش‌های قدیمی و عنعنوی مردم افغانستان است؛ اما متاسفانه درگیری و دشواری‌ها این فرصت را از مردم ما گرفته است که در مورد تاریخ و چگونگی داشته‌ها و ارزش‌های مان تحقیق کنیم؛ اما من مطمئنم که اگر در این مورد تحقیق صورت بگیرد، معلوم می‌شود که بانی کریکت ما هستیم.

س: گفته می‌شود در بعضی از مراکز آموزشی کریکت، مربیان پاکستانی حضور دارند و پاکستان در تربیت جوانان در بازی کریکت نقش عمده دارد. شما این را تایید می‌کنید؟

اغبر: نخیر! هم اکنون در هیچ یک از مراکز آموزشی ما، مربی پاکستانی حضور ندارد و اگر ما به مربی نیاز داشته باشیم؛ از پاکستان، امریکا و یا هر کشوری دیگری به طور رسمی با در جریان گذاشتن مراجع مربوطه دعوت می‌کنیم. اما کسانی از همونان ما هستند که زمانی در پاکستان مهاجر بوده‌اند و در آن‌جا کریکت را آموخته‌اند و هم اکنون در این‌جا مصروف آموزش برای دیگرانند.

س: در افغانستان چقدر زمینه‌ی رشد ورزش دیده می‌شود و آیا حکومت توجهی قابل ملاحظه‌ی به شما دارد؟

اغبر: ما نخبه‌ها و چهره‌های خوبی را شناسایی کردیم و تااکنون دستاوردهای خوبی هم در بخش‌های مختلف ورزش داریم؛ اما در تمام جهان چهار مورد است که با داشتن و فراهم بودن آن زمینه‌ی رشد ورزش به زودی مهیا می‌گردد.

اول اقتصاد؛ دوم امنیت فزیکی؛ سوم امنیت فکری؛ چهارم آب و هوای مناسب.

متاسفانه ما هیچ کدام این‌ها را نداریم و با آن‌هم جوانان ما در تلاش و مبارزه هستند.

خوشبختانه دو روز قبل رییس صاحب جمهور تیم ملی المپیک کشو را دعوت کرد و گفتنی‌های ما را از نزدیک شنید؛ رییس صاحب جمهور در این دیدار وعده سپرد که از ورزش حمایت و نیازهای ما را تا حد توان رفع می‌کند.

س: لیگ برتر فوتبال افغانستان یکی از تحول‌های عظیم در عرصه‌ی ورزش افغانستان خوانده می شود؛ از دید شما این برنامه چقدر امیدواری را نسبت به آینده تقویت می دهد؟

اغبر: ما برای اولین بار در تاریخ افغانستان شاهد لیگ برتر فوتبال هستیم که با استقبال گسترده در سطح ملی و بین المللی روبرو شد؛ در این برنامه که چهره‌های نخبه‌ی فوتبال شناسایی گردیده است، امیدواری‌ها را نسبت به آینده‌ی فوتبال افغانستان بیشتر می‌کند.

لیگ برتر جدا از این‌که یک تحول عظیم در عرصه‌ی فوتبال افغانستان است، وحدت ملی و همدلی را نیز در میان شهروندان کشور بازی می‌کند. ما هم اکنون ده میدان فوتبال در کشور داریم و در عرصه‌ی فوتبال دستاوردهای خوبی هم داریم که به آینده‌ی خوبتر و بهتر امیدوار هستیم.

س: ورزش افغانستان را جدا از مشکلاتی که یادآور شدید، چه موضوعات دیگری تهدید می‌کند؟

اغبر: ما با تمام مشکلاتی که داشتیم، توانستیم قهرمان و نائب قهرمان شویم، پس امیدوارانه راه مان را ادامه می‌دهیم و با مشکلات متعددی که نبود فضای مناسب، اقتصاد مناسب، امکانات و تجهیزات مدرن می‌باشد مبارزه می‌کنیم و همچنان امیدوار هستیم که با توجه جناب رییس جمهور این مشکلات نیز حل گردد.

س: حضور تیم‌های ورزشی افغانستان در بازی‌های بین المللی تاهنوز چقدر مورد توجه جهانیان بوده و ورزش چقدر توانسته است چهره‌ی واقعی افغانستان را در بیرون از مرزها به جهانیان معرفی نماید؟

اغبر: از جهانیان که بگذریم تاچندی قبل پارلمان و مقامات افغانستان به ورزش کشور خود ما ارج قایل نبودند؛ دیروز در مجلس سنا سخنرانی داشتم و همه‌ی سناتوارن باکف زدن‌های‌شان از ما استقبال کردند و همچنان در این روزها شاهد هستیم که بارها پارلمان بحث‌هایش را به ورزش اختصاص داده و از ورزش کاران ما تقدیر نمودند. در مسابقات 2012 لندن در میان 224 کشور آقایان روح الله نیکپا و بهاوی عزیز خوب درخشیدند و کشورهای که بمب اتم دارند نام شان گرفته نمی‌شد و ما در این مسابقات مقام خوبی را کسب کردیم که مورد احترام خاص صدراعظم بریتانیا قرار گرفتیم و چهره‌ی واقعی کشور را به جهانیان معرفی کردیم.

س: در این اواخر در پارلمان و در میان تعدادی از جوانان ورزش کار سر و صداهای شنیده می شود که آنان در تلاش ساختن طرح (وزارت ورزش) هستند؛ از دید شما آیا راه حل مشکلات ورزش کشور ساختن این وزارت خانه است و یا می‌توانیم در قالب همین ریاست المپیک نیز کار کنیم؟

اغبر: راستش اگر من صلاحیت می‌داشتم، چندین وزارت‌خانه دیگر را نیز از بین می بردم؛ راه حل مشکلات ما در وزارت‌بازی نیست، ما هم‌اکنون امکانات و بودجه‌ی پیش پا افتاده را برای کارمندان خود نداریم، چه برسد به آن‌که وزارت بسازیم و برای آن پالیسی و بودجه و راهکار بسازیم. مساله‌ی دیگر این‌که من مطئنم با ساختن وزارت ورزش، ورزش کشور سیاسی می شود؛ وقتی وزیر ورزش در پارلمان برای رای اعتماد معرفی شود، مسائل قومی و نژادی دامن زده شده و ورزش سمتی و لسانی و قومی خواهدشد. من برای آنانی که خواهان ایجاد وزارت ورزش هستند پیشنهاد می‌کنم تا (مدیریت عمومی ورزش) بسازند، چون باید همه به این نتیجه رسیده باشیم که با وزارت بازی‌ها کار به جای نمی‌رسد!

احمد سعیدی، تحلیلگر مسایل سیاسی: کرزی،آبروی ملت و خون شهدای افغانستان را لگد مال کرده

گفتگو از مختار وفایی

حمله‌ی طالبان مسلح به جان ملاله یوسفزی دانش آموز 14 ساله و فعال حقوق بشر در «سوات» پاکستان واکنش‌های تند ملل جهان را به دنبال داشت. در افغانستان نیز این حمله به اشکال مختلف تقبیح شد، در این میان وزارت معارف افغانستان در سراسر کشور فرمان صادر کرد که باید تمام مکاتب برای سلامتی ملاله دست به دعا شوند و رییس جمهور کرزی نیز به رهبران سیاسی پاکستان نامه نوشت وضمن همدردی، از آنان خواست تا با افراطیت مبارزه نمایند!
در گفت و گویی ویژه ای با احمدسعیدی، تحلیل‌گر مسایل سیاسی افغانستان،به این مساله پرداخته ایم:
س: با فرستادن نامه‌ی آقای کرزی که در آن از رهبران سیاسی و مذهبی پاکستان خواسته است با افراطیت مبارزه کند، چقدر موافق هستید و بنظرتان رهبران پاکستانی چقدر روی نامه‌ی آقای کرزی حساب می‌کنند؟

احمد سعیدی: بدون شک حمله به جان ملاله یوسفزی را هر انسان با وجدان محکوم می کند، اما نه به آن سطحی که آقای حامد کرزی و فاورق وردک عمل کردند. روزانه صدها جوان، پیر، محصل و دانش آموز در سراسر کشور توسط خونپاره‌ها و انتحاری‌های فرستاده شده از پاکستان به خاک و خون می‌افتند؛ اما آقای کرزی و اطرافیانش خم به ابرو نمی‌آورند. به یاد دارم که چندسال قبل در باغ حضور، انتحاری چندتن از اعضای شورای ملی را به شهادت رساند و صدها دانش آموز دختر نیز در این حمله شهید شدند، پدران اطفال شهید شده گوشت‌ها و لباس‌های فرزندان‌شان را از شاخه‌های درخت جمع می کردند....اما وزیر معارف و آقای کرزی خم به ابرو نیاوردند.

نامه‌ی که آقای کرزی به رهبران سیاسی و مذهبی پاکستان فرستاده، توهین به ملت و خون شهدای راه آزادی و استقلال افغانستان است و کرزی با فرستادن این نامه خون جوانان و هموطنانی ما را که قربانی افراطیت و انتحاری‌های فرستاده شده از پاکستان شده‌اند لگدمال کرده است.

س: به نظرتان عملکرد رییس جمهور کرزی و فاروق وردک وزیر معارف در برابر پاکستان از چه ناشی می شود و چرا رییس جمهور کرزی همواره به حمایت از پاکستان متهم می‌شود؟

احمد سعیدی: وزیر معارف و آقای کرزی با این عملکردشان نشان دادند که مردم پاکستان نسبت به ملت خودشان ارزش بیشتر دارد و کرزی با فرستادن نامه و فاروق وردک با مراسم دعاخوانی خواستند دوستی و نوع وابستگی‌شان را به پاکستان نشان دهند.

س: عمران خان رهبر حزب انصاف پاکستان و یکی از کریکت بازان مشهور آن کشور، عملیات علیه نیروهای خارجی در افغانستان را جهاد خوانده است؛ در همین حال آقای کرزی به وی نامه فرستاده و از وی خواسته تا با افراطیت مبارزه کند؛ این فتوای آقای عمران خان ناشی از ناآگاهی وی است یا واقعاً دیدگاهش در برابر افغانستان همین است؟

احمد سعیدی: شما می‎دانید که عمران خان یک کریکت باز است و مکتب را تا صنف نه خوانده است؛ مادرکلانش یهودی است و خانمش انگلیس. خودش از احکام دینی هیچ چیز نمی‌داند و چندسال قبل عضویت آی اس ای را گرفت که یکی از اعضای ارشد سازمان استخباراتی پاکستان است؛ هرچیزی را که آی اس آی امر کند وی می‎گوید و هیچ اختیاری خودش ندارد.

نه تنها عمران خان در برابر افغانستان فتوای جنایتکارانه را صادر کرده است بلکه مولانا فضل الرحمن و قاضی حسین احمد نیز بارها این فتوای جنایت را صادر کرده‌اند. کرزی به آنان نیز نامه فرستاده و به ملت و شهدای این سرزمین توهین نموده است.

س: آقای کرزی طی هفته‌های اخیر، خواهان امضای پیمان استراتیژیک با پاکستان شد و در عین حال در سازمان ملل از پاکستان گلایه کرد به خاطر راکت پرانی هایش؛ همچنان تنش‌های سیاسی موجود بین این حکومت و فرستادن نامه‌ی کنونی کرزی به رهبران سیاسی پاکستان؛ این همه سیاست‌های رنگارنگ بیانگر چه نوع موضع گیری رییس جمهور افغانستان در برابر پاکستان را نشان می‌دهد؟

احمد سعیدی: آقای کرزی در سازمان ملل فقط یک مقاله خوانده است و این مقاله را هیچ کسی جدی نگرفته است؛ وی تاهنوز به طور رسمی از پاکستان در سازمان ملل شکایت نکرده که مشکل افغانستان را سازمان ملل جدی بگیرد.

همچنان هدف از پیمان استراتیژیک با پاکستان این است که آقای کرزی می خواهد پاکستان بدون مشوره‌ی مردم افغانستان خط دیورند را به رسمیت بشناسد. یکی از ماده‌های که در پیمان‌های استراتیژیک روی آن تاکید می‌شود؛ حفظ استقلال، تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور داخلی هر دو کشور می‌باشد؛ کرزی به خاطر امضای این پیمان فقط به خط دیورند چشم دوخته است.
س: جناب سعیدی! در همین حال چند روز قبل مصاحبه‌ی که با آقای محمد صادق سفیر پاکستان در افغانستان داشتیم، وی در مورد این پیمان گفت که پاکستان هیچ نیازی به امضای پیمان استراتیژیک ندارد و این آقای کرزی است که در بیانیه‌هایش ادعای امضای پیمان استراتیژیک را دارد. وقتی یک دیپلمات ارشد پاکستان این نظر را داشته باشد؛ چرا آقای کرزی با خودش این ادعا را دارد؟
احمد سعیدی: همه می‌دانیم که آقای کرزی از خود اختیار ندارد و همچنان می‌دانید که انگلیسها پدرکلان پاکستان است و پاکستان همواره میراث خور انگلیس بوده است. معضله‌ی خط دیورند نیز یکی زخم‌های خونینی است که انگلیسی‎ها پس از خروج شان به جا ماندند و حالا می‌خواهند اهداف شان را توسط آقای کرزی عملی کنند.

این‌که پاکستان به امضای پیمان استراتژیک نیاز دارد یا ندارد، مربوط خودشان می شود؛ اما من باور دارم که آقای کرزی از سیاست هیچ چیزی نمی‌داند.

س: جناب سعیدی! راهکار و پیشنهاد شما برای حکومت افغانستان چیست که حکومت در چنین مقطع زمانی در برابر پاکستان چه موضع گیری داشته باشد تا از دام‌های که در آن افتاده نجات یابد؟

احمد سعیدی: من فکر می‌کنم که راهکار حکومت افغانستان و شورای صلح که می‌خواهند با التماس با پاکستان به تفاهم برسند، نه منطقی است و نه هدفمندانه، این ها فقط می خواهند روز گذرانی کنند.

افغانستان باید با اسناد، تصویر، فلم و صدا جنایت‌های پاکستان را ثبت نموده و با شکایت نامه‌ی رسمی به شورای امنیت سازمان ملل بفرستد و از کشورهای که تاهنوز با آن‌ها پیمان استراتیژیک امضا کرده است کمک بخواهد و پاکستان را از هر راه ممکن تحت فشار قرار دهد تا از جنایت علیه افغانستان دست بکشد. به نظر من هرکسی که می‌خواهد از راه پابوسی و التماس با پاکستان به تفاهم برسد به منافع ملی افغانستان خیانت می‌کند.

دکتر‌سید‌عسکر‌موسوی: سیستم اداری دانشگاه‌های کشور،فرسوده،فاسد و شرم‌آور است

گفت و گو از مختار وفایی

فرسوده بودن‌ سیستم اداری و درسی دانشگاه‌های کشور از چالش‌های عمده‌ی است که همواره مورد انتقاد کارشناسان و دانشجویان در کشور بوده است.

هرچند وزارت تحصیلات‌عالی کشور گاهگاهی حرف از تغییر در ساختار اداری و سیستم درسی دانشگاه های کشور می‌زند، اما هنوزهم نتوانسته است دانشجویان را قانع بسازد.
در گفت و گوی ویژه ای با دکتر سید عسکر موسوی استاد در دانشگاه آکسفورد لندن و از تحلیل گران مسایل سیاسی و فرهنگی افغانستان، این موضوع را مورد بحث قرار داده ایم:

س: جناب دکتر! برداشت شما از وضعیت سیستم درسی در دانشگاه‌های‌کشور چیست؟ یکدهه‌ی گذشته تغییراتی در سیستم آمده و اگر آمده چقدر بسنده بوده است؟

دکترموسوی: باید این را قبول کنیم که تغییرات طی ده سال گذشته آمده، اما این تغییرات بسیار محدود و کم است، چون‌که نظامداران سابق هنوز هم خیلی قوی هستند و از آن سود می‌برند و در برابر طرح‌ها و برنامه‌ها مقاومت می‌کنند.

س: چالش‌های زیادی فرا راه دانشگاه‌های افغانستان است، از جمله فرسوده بودن سیستم‌ درسی در دانشگاه‌ها همواره مورد انتقاد بوده است، به نظرتان این چالش شامل دانشگاه‌های خصوصی هم می‌شود؟

دکتر‌موسوی: دانشگاه‌های دولتی که صد‌درصد این مشکل را دارند، اما متاسفانه به دلیل ضعف رهبری وزارت تحصیلات‌عالی، مشکلات دانشگاه‌های خصوصی از نوعی مشکلات دانشگاه‌های دولتی نیست، اما به نوعی از دانشگاه‌های دولتی متاثراند.

با وجودی‌که دانشگاه‌های‌خصوصی سرمایه‌گذاری می‌کنند و از ‌نگاه امکانات مجهر‌تر اند، نسبت به دانشگاه‌های دولتی، اما از نگاه اداری ثاثیر می‌گیرند؛ از همان سیستم متمرکز اداری دانشگاه های دولتی.
س: با این‌که دانشگاه‌های خصوصی کشور سرمایه‌ی بیشتری هزینه می‌کنند، به نظرتان چقدر توانسته کادرهای علمی را جذب کنند تا از دانشگاه‌های دولتی متفاوت‌تر باشند؟

دکتر‌موسوی: ما نزدیک به هفتاد‌تا موسسه‌ی‌تحصیلی‌خصوصی داریم، اینها باهمدیگر فرق دارند، بعضی آنان کادرهای خوبی دارند و بعضی شان کادرهای ضعیف دارند، این‌را نمی‌شه بهطور عام گفت،اما بطور کلی کادرهای دانشگاه‌های خصوصی از نظر اندیشه و فکر جوانتر هستند، مگر آن بخش که از استادان دولتی استفاده می‌کنند.

س: دانشگاه‌کابل و دانشگاه‌ بلخ، به عنوان دو دانشگاه مهم دولتی در کشور مطرح است، گاهگاهی از این دانشگاه‌ها سر وصداهای مبنی بر فساد‌ اداری، فساد اخلاقی، بدرفتاری استادان و مشکلات دیگر از سوی دانشجویان مطرح شده است، شما وضعیت این دو دانشگاه و دانشگاه‌های سایر ولایات را چگونه بررسی می‌کنید؟

دکتر‌موسوی: نه ‌تنها این دو دانشگاه دولتی؛ هیچ دانشگاه دولتی در افغانستان با هیچ معیار اخلاقی برابر نیستند، از نظر اداری، بسیار فاسد، فرسوده و شرم آور هستند، متاسفانه این آیینه‌ی تمام نمای آن چیزی است که در رهبری کشور افغانستان صورت می‌گیرد.
س: چندی قبل وزیر‌تحصیلات‌عالی، از تغییرات گسترده در سیستم این وزارت و دستاوردهای تازه در دانشگاه‌ دولتی خبر داد، به نظرتان منظور وزیر‌تحصیلات عالی از کدام دستاوردهاست و شما شاهد چه پیشرفت‌هایی در این عرصه هستید؟

دکتر موسوی: خوب، وزیر‌تحصیلات عالی بچه جوان است، پرتلاش و زحمت کش است، اما بیشتر توجه وی به ظواهر است، مثلاً به رنگ و روغن و گلدان و چمن و باغ.....

وزیر تحصیلات عالی فعلی، نسبت به وزرای قبلی بسیار ضعیف است، چون تغییرات محتوایی اصلاً در ردیف کارهایش نیست و بیشتر به ظواهر می‌پردازد، بلی از نظر ظواهر بسیار تغییرات آمده، مثلاً پیش روی وزارت را تمیز کرده، دیوارهایش را رنگ کرده، چمن ساخته، گل و‌گل کاری در صحن وزارت، اما این‌ها در اقلام وزارت‌تحصیلات عالی از اقلام درجه چهار و درجه پنج است،اما از نظر محتوایی نه تنها که تغییری صورت‌نگرفته، بلکه عقب‌گرد وحشتناک نیز صورت‌گرفته.

س: همه‌ساله کشورهای‌خارجی از طریق وزارت‌تحصیلات‌عالی صدها بورسیه را به خاطر ادامه تحصیلات‌ جوانان افغانستان به آن کشورها اختصاص می دهند، به نظرتان در سیستم انتخاب و فرستادن جوانان در بورسیه‌ها چقدر کارشکنی و (خویش خوری) از سوی مسوولان صورت می‌گیرد؟

دکتر موسوی: فراوان؛ چون‌که یاد‌آور شدم، ما نظام تحصیلات‌عالی را که به روز و با شرایط زمان برابر باشد نداریم، کارشکنی‌های زیادی در این پروسه نیز صورت می‌گیرد، کسانی که در این بورسیه‌ها می‌روند چون دقیق انتخاب نمی‌شوند، آینده خوبی نیز ندارند.

این بورسیه‌ها نیز روی یک سیستم مشخص برنامه ریزی شده نیست، مثلاً امسال 500 نفر را تخصیص دهد به بخش زراعت که بروند اینها دکترا بگیرند. اما این‌گونه نیست و قضایا همیشه روزمره‌گی بوده است. چون سیستم فرسوده و متمرکز است، این چالش‌ها حل‌ناشدنی باقی مانده‌اند.

مثلاً بورسیه داریم در کشور آلمان، فشار‌سیاسی این است که باید این بورسیه را سهمیه بسازد، یک نفر از غور، یک نفر از بادغیس، یک نفر از بلخ و ...اما بورسیه‌ی که به کشورهای خارج داده می‌شود، شرایط آن غور و پکتیا و بلخ و کابل نیست، آنها بر اساس داشتن توانایی و ظرفیت پیشنهاد می کنند.
س: جناب دکتر!در سابق دانشگاه‌ها، شاهد اتحادیه‌ها، انجمن‌ها و کاروان‌های دانشجویی بود که به مسایل سیاسی، علمی و تحقیقی می‌پرداختند و در موارد کلان سیاسی سهم می‌گرفتند، به نظر‌تان فعلاً دانشگاه‌ها در یک نوع خاموشی بسر نمی‌برند؛ و یا دانشجویان دانشگاه‌های افغانستان این شوق و علاقه را ندارند؟

دکتر موسوی: متاسفانه باید یاد آور شوم که چیزی به نام، شوق، نشاط و علاقه در جامعه‌ي دانشجویی افغانستان نمی بینم، به خاطر این‌که نظام‌ کنونی‌سیاسی ما از دانشگاه می‌ترسد. مثلاً اتحادیه‌ها و انجمن‌های دانشجویی را قانوناً اجازه نمی‌دهد و دانشگاه‌ها فقط جای که آدم بشنود و بخواند نیست، دانشگاه باید مسایل زیادی را در‌ خود داشته باشد که در دانشگاه‌های ما نیست.

قاضی سیدمحمد سامع: فقر و بیکاری عامل عمده‌ی افزایش خشونت‌ها در شمال کشور است

گفتگو از مختار وفایی

نهادهای حقوق بشری، جامعه مدنی و فعالان زن در شمال، از افزایش خشونت‌ها و تجاوز بر اطفال و زنان در این ولایات شاکی اند. ولایت بلخ نیز در این اواخر شاهد بروز چندین واقعه‌ی خشونت و تجاوز جنسی بود که در آخرین واقعه صدیقه پنج ساله مورد تجاوز جنسی یک جوان 22 ساله در ولسوالی کلدار این ولایت قرار گرفت.
رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر در شمال افغانستان، عامل افزایش خشونت‌ها و تجاوزات جنسی را گسترش روز افزون فقر در میان خانواده ها می داند.
س: در این اواخر شاهد چندین واقعه تجاوز جنسی بر اطفال و زنان، قتل و آزار و اذیت زنان در ولایات شمال کشور بودیم،آخرین واقعه هم صدیقه‌ی پنچ ساله بود که در ولسوالی کلدار بلخ مورد تجاوز جنسی قرار گرفت. افزایش این واقعات را در شمال در چه می‌دانید؟

سید محمد سامع: بلندترین آمار خشونت‌ها در خانواده‌ها و به خصوص علیه خانم‌ها، علل و عواملی زیادی دارد؛ فقر اقتصادی یکی از عواملی بسیار مهم در افزایش این آمار است و شاهد هستیم که همه روزه فقر در کشور بیداد می‌کند و حکومت نیز هیچ‌گونه برنامه‌ی برای کاهش آن ندارد، وقتی سرپرست یک خانواده که وی را فقر تهدید می‌کند، نتواند وظیفه‌اش را درست انجام دهد و توقعاتی را که خانم خانواده و اعضای فامیلش از وی دارد، بر آورده نمی‌تواند و این باعث جنجال‌ها در خانواد‌ه‌ها می‌شود.

از طرف دیگر پایین بودن سطح سواد و ناآگاهی از حقوق همدیگر از مسایلی است که همواره در کشورما بیداد کرده و اگر زن و شوهر از حقوق اسلامی و انسانی همدیگر آگاه باشند و این حقوق را مدنظر گرفته و پامال نکنند، من فکر می‌کنم، آمار خشونت‌های خانوادگی کاهش پیدا می‌کند. ولی در جامعه مردسالار افغانستان که همواره مردها حکومت کرده و حرف و درد دل‌های زنان همواره نادیده گرفته می‌شود، این هم یکی از عوامل بروز واقعات خشونت است.

در کنار این همه بعضی از خانم‌ها از وضعیت شوهران شان درک درست ندارند و نمی‌دانند که خواست شان با وضعیت شوهر شان تناسب ندارد، هم‌چنان زیاده روی‌ها و عنعنات ناپسندی که در جامعه ما به خصوص در مورد ازدواج و محافل عروسی وجود دارد، بیش‌تر باعث می‌گردد جوانان از ازدواج باز ماند و همچنان محافل عروسی که در آن لباس‌های عروسی رنگارنگ و عجیب و غریب پوشیده می شود، ذهن تعدادی از زنان اشتراک کننده را مغشوش نموده و توقعات آنان نیز از شوهران شان بالا می‌رود و این آغاز ماجراهای خانوادگی می‌تواند باشد.

همچنان نبود همدیگر پذیری در میان جامعه و خانواده‌های ما از دیگر مواردی است که بر آمار خشونت‌ها م‌ افزاید به گفته‌ی دیل کارنگی: انسان‌ها باید از لیموی ترش لیمونات بسازند.

س: یکی از مواردی که بارها شاهدش بودیم، خشونت علیه دختران و خانم‌ها در مورد ازدواج و فرار از منزل بوده است، طی ده سال گذشته کمیسیون مستقل حقوق بشر چه اندازه روی آگاهی‌دهی عامه از مسایل حقوق بشری کار کرده و این کارها چه اندازه توانسته است تغییر ایجاد کند؟

سید محمدسامع: طی ده سال که از عمر حکومت جدید، کمیسیون مستقل حقوق بشر، نهادهای مدنی و رسانه‌ها می‌گذرد، همه به طور دسته‌جمعی در این راستا کار کرده اند، مثلاً به طور اوسط 50 تا ورکشاپ‌ها در سطح شهرها و ولسوالی‌ها داریم که راجع به این مسایل آموزش داده می‌شود و سالانه بیش‌تر از صد جلسه دایر می کنیم‌که در آن راجع به حقوق زن، حقوق معلولین، حقوق شهروندی و دیگر مسایل حقوق بشری به مردم آگاهی داده می‌شود.

هم‌چنان در ولایات شمال ماهانه دونیم هزار جلد مجله حقوق بشر که موضوعات حقوق بشری در آن نشر می‌شود به مردم توزیع می کنیم، برنامه‌های رادیویی داریم، برنامه‌های تلویزیونی داریم، هم‌چنان از طریق رسانه‌ها هر ازگاهی مسایل حقوق بشری را انعکاس می‌دهیم.

اما در جامعه ما که طی سی سال جنگ و خشونت جریان داشته، ذهنیت‌سازی نبوده، درس نبوده،زمینه‌های کارهای فرهنگی و فکری نبوده، ما هم اکنون یک نسل کاملا تربیت شده در محیط خشونت را داریم. از طرف دیگر همه چیز قبل از وقت در کشور ما آمده،مثلاً امروز جامعه ما آماده پذیرش بازار آزاد نیست، به گفته مردمان عام: ما هم از رفتار زاغ ماندیم هم از رزاق. آمدن مبایل قبل از وقت، افزایش رسانه‌ها در کنار این‌که خوبی‌های هم دارند، شبکه‌های اجتماعی و پخش بعضی از سریال‌ها از شبکه های تلویزیونی و برقرار تماس‌ها به طور آسوده توسط مبایل‌ها، اذهان عامه و جوانان را به سمت و سوی دیگر کشانده و جوانان با تقلید از روش‌های ازدواج و تماس‌های دختر و پسر در فیلم‌ها، فکر می‌کنند زندگی واقعی آنان همین است که در فیلم‌ها دیده می‌شود، در حالی که باورهای اجتماعی، دینی و مردمی ما کاملاً با آنان متفاوت است و این‌ها زمینه‌ساز فرار از منزل می‌گردد و باعث می‌گردد که خانواده‌ها دست به خشونت بزنند.

س: با وجود این همه تلاش‌ها، مصارف گزاف و برنامه‌های که طی یک‌دهه‌ی گذشته در این مورد صورت گرفته، بازهم شاهد افزایش آمار خشونت هستیم، با مطالعه این وضعیت شما به چه نتیجه می‌رسید؟

سید محمد سامع: یکی از مواردی که ما طی این سال‌ها یافتیم، این است که هنوز هم آمار واقعی وجود ندارد، تعدادی از قریه‌ها قصبات نه در دسترس رسانه‌هاست و نه در دسترس فعالان حقوق بشر و جامعه مدنی است،ولی همین که فضای بیان کردن این مسایل ایجاد شده، معلوم می‌گردد که آمار خشونت‌ها بالا است. یعنی همین تلاش‌ها و کارهای یک‌دهه باعث شده که این جرئت را در میان شهروندان ایجاد کند،کسانی که مورد تجاوز قرار می گیرند،صدای شان را به نهادهای مدافع حقوق بشر و رسانه ها برسانند.در حالی که در سال‌های قبل ده‌ها مورد خشونت در شهرها و دهات صورت می‌گرفت،اما هم‌چنان پوشیده باقی می‌ماند.

س: سال 2014 که فعلاً در اذهان عامه تشویش ایجاد کرده، چقدر می‌تواند در افزایش این خشونت‌ها نقش داشته باشد و در صورتی بروز احتمالاتی که پس از 2014 پیش‌بینی می‌شود، خشونت‌ها و وضعیت را چگونه می‌بینید؟

سیدمحمد سامع: متاسفانه از سال 2014 یک هیولا ساخته اند. من باور دارم که هیچ تغییری نخواهد آمد، در سال 2014 شاهد برگزاری انتخابات خواهیم بود و بیشتر در این مورد تبلیغات منفی صورت می‌گیرد و اذهان عامه را به تشویش واداشته است.

ضمن قرار دادها و وعده‌های کشورهای کمک کننده در کنفرانس شیکاگو وعده داده شد که تا سال 2024 سالانه 4 میلیارد دالر به وزارت دفاع کشور داده می‌شود تا اردوی ملی کشور تقویت گردد. هم‌چنان در کنفرانس توکیو جامعه جهانی شانزده میلیارد دالر دیگر را نیز وعده کرد که برای بازسازی کشور می پردازد و جامعه جهانی بارها تکرار کرده است که به هیچ قیمتی افغانستان را تنها نمی‌گذارد. مردم افغانستان چون بارها شکست و جنگ و خونریزی را دیده است،هم اکنون نیز تبلیغات اذهان شان را به تشویش انداخته و انتظار دارند که تغییر نظام و درگیری‌های یک‌دهه قبل را شاهد خواهند بود، درحالی که هیچ کدام از این تبلیغات اتفاق نخواهد افتاد و پس از 2014 ما حکومت خواهیم داشت، اردو پولیس مجهز خواهیم داشت و وضعیت نیز رو به بهبود خواهد بود.

پرتو نادری: ادامۀ هویت‌های قومی به نفع افغانستان نیست

گفت  و گو از: مختار وفایی

افغانستان کشوری است با اقوام و زبان‌های مختلف، چیزی که سال‌هاست نبود آن در میان اقوام مختلف کشور احساس می شود، هویت ملی و مشارکت ملی است؛ هرچند رهبران سیاسی افغانستان شعارها و حرف‌های شان با واژه‌های همچون وحدت‌ملی و مشارکت‌ملی گره خورده است، اما تعدادی از مردم این همه را عوام فریبی دانسته و بدین باوراند که کار قابل توجهی تاهنور برای دست یابی به هویت ملی وحدت ملی در میان شهروندان کشور صورت نگرفته.

س: تعریف شما از «ملی» چیست و جامعه افغانستان تاهنوز چقدر توانسته است پیرامون مسایل ملی گردهم آیند؟

پرتو نادری، از شاعران و نویسندگانِ مطرح افغانستان است

پرتو نادری: اساساً ملت خود یک مفهوم پیچیدۀ سیاسی– اجتماعی و تاریخی است. این مفهوم پس از دوره‌های دراز در تاریخ در دوران بورژوازی یا سرمایه‌داری است که به گونۀ یک مفهوم عمدۀ که ماهیت این دوره را می‌سازد پدید آمده است.

این که چگونه مفهوم ملت در سیر تکوین جامعه شکل گرفته است، دید گاه‌های رنگارنگی وجود دارد، شماری از پژوهشگران عناصر قومی، زبانی و فرهنگی را از عناصر عمدۀ سازندۀ ملت می‌دانند. البته چنین عناصری زمانی می‌توانند تاثیرگذار باشند که همه گروه‌های قومی جامعه، بتوانند در یک سازمان واحد سیاسی در کنار هم زندگی کنند. اما امروزه عناصر سازندۀ ملت را تنها و تنها به این عناصر وابسته نمی‌دانند، برای آن که در اکثر کشورهای جهان ما با کثرت هویت‌های قومی، زبانی و نژادی روبه رو هستیم و کدر کشوری در جهان وجود دارد که از یک زبان، قوم و مذهب واحد ساخته شده باشد. اگر شریک بودن در زبان، قوم و فرهنگ اصل عمده باشد در این صورت اکثریت کشورهای که با تنوع چنین عناصری گرفتار اند به ملت شدن نمی رسند. برای آن که هویت قومی، هویت ملی نیست، هویت ملی بالاتر از هویت قومی است.

بناً موجودیت یک دولت ملی مهم‌ترین اصل در رسیدن به ملت است. یعنی چندین قومیت باید بتوانند که در درون یک سازمان واحد سیاسی یعنی دولت زندگی کنند. همان گونه که مفهوم دولت نسبت به مفهوم ملت از سابقۀ بیشتری برخورداست؛ به همان گونه این دولت ملی است که می‌تواند زمینه‌های ملت شدن را در یک جامعه پدید آورد.

غیر از این قومیت‌ها زمانی می‌توانند به هویت ملی برسند که گذشته از تاریخ مشترک باید درک مشترک از تاریخ داشته باشند. مهمتر از همه بایدارادۀ مشترک برای زیستن در یک قلمرو واحد را داشته باشند.

با این پیشگفتار ملی به آن مفهوم یا آن پدیده‌یی گفته می‌توانیم که باید بخشی از هویت ملی باشد. برای آن که هر هویت قومی باید به بخشی از هویت ملی بدل شود. هیچ هویت قومی به تنهایی نمی‌تواند بیانگر هویت ملی باشد. هویت ملی گسترده‌تر و فرا گیرتر از هویت‌های قومی است. هویت ملی یا مفهوم ملی به همه اقوام ساکن یک سرزمین که یک دولت ملی بر آن حکم می‌راند تعلق دارد. در افغانستان زمینه‌های وجود دارد که می‌تواند مایۀ و زمینه‌یی آن شود که ما به ملت شدن برسیم و به همین گونه زمینه‌های منفی وجود دارد که می‌تواند ما را همچنان در همان هویت‌های قومی نگهدارد. ادامۀ هویت‌های قومی به نفع افغانستان نیست. ما باید به هویت ملی خود دست یابیم. هر چند ظاهراً تلاش‌های در جهت ملت شدن در افغانستان دیده می‌شود؛ اما هنوز این تلاش‌ها کافی نیست، مهمترین مساله مشارکت اقوام و گروه های اتنیکی کشور در نظام سیاسی کشور است. تا زمانی که این اقوام و گروه‌ها مشارکت شایستۀ خود را در دستگاه سیاسی کشور نداشته باشند، من تصور نمی‌کنم بتوانیم به ملت شدن برسیم.

س: «روحیه ملی» را در میان جامعه ما طی دهه‌های گذشته و یکدهه اخیر چگونه می بینید؟

پرتو نادری: وقتی مفهوم ملت در میان ما یک مفهوم گم شده باشد، در آن وصورت نمی‌توان از روحیۀ ملی سخنی به میان آورد. البته این هدف بیشتر بر می‌گردد به سازمان‌ها و ساختارهای رهبری جامعه. برای آن که مردمان افغانستان در دادوستد و پیوندهای اجتماعی به گونه‌یی با نوع تفاهم زندگی می‌کنند. بزرگترین مشکلی که در میان مردم پیوسته این تفاهم را برهم می‌زند نوع بر خوردهای قومی و مسالۀ کوچیان است. همه ساله این مساله رویدادهای خونینی را به بار می‌آورد که این رویدادها می‌تواند نوع مقابلۀ قومی را پیوسته داغ نگهدارد. حل این مساله هم بر می گردد به دولت. یک دولت ملی باید با استفاده از راهکارهای ملی این مساله را حل کند.

س: با مطالعه‌ی که از تاریخ کشور دارید، ملت شدن در جامعه افغانستان آیا شکل گرفته و آیا رهبران سیاسی که جهت دهنده توده ها می باشند، در این راستا تلاش ورزیده اند؟

پرتو نادری: فکر می‌کنم که به گونه‌یی به این پرسش پاسخ داده‌ام؛ اما جهت توضیح بیشتر بگویم که بیشتر سازمان‌های سیاسی ما و شخصیت‌های سیاسی ما پیشتر از آن که همه افغانستانی بیندیشند، قومی و گروهی می‌اندیشند وعمل می‌کنند. امروزه سازمان‌های در جهت بیداری اقوام گوناگون افغانستان ایجاد شده است؛ اما این سازمان‌های باید به این نکته توجه کنند که بیداری هر قوم به تنهایی راه به جایی نمی برد؛ بیداری یک قوم در جهت مقابله با قوم دیگر خود دامن زدن به رویدادهای غیرملی است. این بیداری باید در جهت با هم زیستن سیر کند. هر قوم حق دارد که با بیداری در مشارکت سیاسی سهم داشته باشد، اما نباید این مساله را به گونۀ مقابله با قوم دیگر به میان کشید. می‌خواهم بگویم که هیچ قومی به تنهایی نمی‌تواند سرنوشت این سرزمین را دردست گیرد، این سرزمین به همگان تعلق دارد و همه گان باید در رهبری آن سهم داشته باشند!

س: «سرود ملی» کشور که به زبان پشتو است، بیشتر دری زبانان و به خصوص جوانان به آن اعتراض دارند و آن را «ملی» نمی‌خوانند، مشکل و راه حل در این مورد چیست؟

پرتو نادری: این یک بحث داغ در جرگۀ بزرگ قانون اساسی بود، حال سرود ملی به زبان پشتو شده است واگر قرار است تا در آن تغییری پدید آید باید قانون اساسی افغانستان را در این پیوند تغیر داد. دو گونه مبارزه وجود دارد. یکی مبارزه در چوکات قانون اساسی که سازمانی، یا شخصیت‌های قانون اساسی را می پذیرند و بعد به مبارزۀ قانونی و سیاسی خود می پردازند، دو دیگر مبارزه یی که نه قانون اساسی را می‌پذیرد و نه دیگر ساختارهای قانونی و حقوقی کشور را. چنین مبارزه‌یی به مبارزۀ خشونت آمیز و مبارزۀ خشم آگین بدل می‌شود. مثلاً هم اکنون طالبان و حزب اسلامی گلب الدین حکمتیار و گروه حقانی در چنین راهی روان هستند.

این که سرود ملی ما چگونه باید می‌بود، شاید می‌توانسم تنها پارچه سرودی می‌ساختیم بدون تصنیف. البته این که چگونه بتوان تمام زبان ها را در سرود ملی جای داد خود نیز خالی از اشکال نیست و حتا ناممکن به نظر می‌آید.

س: تضادهای زبانی، بخصوص، ستیزی که هم اکنون بین جوانان اهل شعر و ادبیات زبان دری و پشتو جریان دارد که گاهی شاهد نمونه‌های آن در شبکه های اجتماعی می باشیم، چقدر می‌تواند عاقلانه و به نفع وضعیت کنونی جامعه ما باشد؟

پرتو نادری: بهتر است هر کس به زبان خود بنویسد و کار کند. زبان‌ها با داشته‌های علمی، فلسفی، ادبی و تاریخی خود است که می‌تواند مطرح باشند. داشته‌های کلاسیک یک زبان؛ داشته‌های مدرن یک زبان، توانایی‌های داد و گرفت یک زبان و حوزۀ گویشی یک زبان است که اهمیت آن زبان را تعین می‌کند نه بحث‌های گاهی سفسطه آمیز در فیس بوک یا سایت های به میان می‌آید.

ناتوان سازی زبان فارسی دری در افغانستان به نفع هیچ زبان دیگر نیست؛ بلکه زبان های دیگر از این نقطه نظر زیان می‌بینند. باید زمینه رشد و توسعۀ همه زبان‌ها در چارچوب یک برنامۀ فرهنگی ملی فراهم گردد. هیچ کس و هیچ دولتی حق ندارد تاجلو توسعۀ زبانی را بگیرد، به همین گونه هیچ زبان نباید خود را بر دیگران تحمیل کند، این نیاز زمان است که مردمان را به سوی زبانی یا زبان هایی می کشاند. با این حال دولت و تمام نهادهای مسوول مکلفیت دارند تا در جهت رشد تمام زبان های کشور کار کنند. زبان های افغانستان سرمایه ملی ماست.

بزرگترین مشکل ما این است که در سال های اخیرمسالۀ زبان به یک مسالۀ سیاسی بدل شده است .یا آن را سیاسی ساخته اند. شماری هم بر بنیاد جذبات سخن می گویند که در هر دو صورت ما به نتیجه‌یی نمی رسیم. بهتر است به جای مقابله، ادبیات معاصر فارسی دری و پشتو به یک دیگر ترجمه شوند تا داد و گرفت بیشتری پدیدآید و این داد و گرفت سبب نیرومندی می‌شود و باعث ایجاد تفاهم در میان گویندگان این زبان‌های می‌شود. زبان و فرهنگی که چیزی به فرهنگ‌های دیگر ندهد و چیزی نگیرد می میرد. حیات ادامه همیشگی داد و گرفت است در تمام پدیده هازنده و فرهنگی.
س: «وحدت ملی» شعاری است که تقریباً همه ی رهبران سیاسی افغانستان آن را سر زبان دارند،آیا تاهنوز جامعه ما به مرحله ی رسیده است که «وحدت ملی»را به شکل واقعی آن تمثیل نموده باشد؟ و اگر به آن مرحله نرسیده است دلیل آن چه بوده می‌تواند؟
پرتو نادری: باید ما مراحلی را پشت سر گذاریم تا به ملت شدن برسیم. بزرگترین مشکل افغانستان مشکل ذهنیت قومی و قبیله‌ای است. چنین ذهنیتی یکی از عوامل باز دارنده در جهت ملت شدن است. هنوز افغانستان مجموعۀ ریاضیکی هویت‌های قومی است. حتا در چند سال گذشته دیدم که ما بر نامه‌های دموکراسی‌سازی را هم خواستیم تا با افزارهای قومی و قبیله‌ای اجرا کنیم که این ره بردن به ترکستان است.

نشر شده در روزنامه عصرنو

محمد عبده: غیرحاضری وکلا، مجلس نمایندگان را زمین‌گیر کرده است

گفت و گو از مختار وفایی

غیر حاضری اعضای مجلس نمایندگان، یکی از چالش‌های فرا راه تصویب شدن قوانین در جلسات این شورا طی این دو دوره می‌باشد. به گفته‌ی کارشناسان مسایل سیاسی، تعدادی از اعضای این مجلس هیچ گونه پایبندی به وعده‌های خود به مردم و اصول وظایف‌شان ندارند و مصروف کارهای تجاری و سفرهای خارجی می‌باشند.

بر اساس گزارش‌ها، بیش از صدتن از اعضای مجلس نمایندگان هم اکنون در مکه به سر می‌برند و طی این مدت هیچ قانونی به نسبت ناقص بودن نصاب مجلس از جلسات پاس نشده و جلسات این مدت شورای ملی بی نتیجه پایان یافته است.

محمد عبده عضو پارلمان است و به شدت از سایر اعضای این نهاد قانون‌گذار، به دلیل غیرحاضری‌های دوامدار انتقاد می‌کند.

س: آقای عبده! با مطالعه‌ی که از حضورتان در دومین دور پارلمان به نمایندگی از مردم بلخ دارید، غیرحاضری اعضای پارلمان یکی از مشکلات عمده‌ی این مجلس طی این دو دوره خوانده می‌شود، ارزیابی شما از غیرحاضری‌ها در دور قبلی و دور کنونی پارلمان چیست؟

محمد عبده: پارلمان منحیث خانه ملت که در قانون اساسی به عنوان مظهری اراده قاطبه ملت نامیده شده است سه وظیفه مهم دارد.

الف) قانون گذاری به شمول تصویب سالانه بودجه ملی افغانستان؛

ب) نظارت از اعمال حکومت و قوه قضائیه و در مجموع ادارات دولتی

ج) نماینده‌گی از مردم؛

با توجه به سه وظیفه مهم نمایندگان که در بالا تذکر رفت ایجاب می‌کند که نمایندگان در طی یک سال به مدت نه ماه به صورت دوام دار در جلسات کمیسیون‌های شورا و جلسات عمومی شورا حضور داشته باشند که حضور نمایندگان و توجه به انجام وظایف قانونی‌شان در روند دولت سازی و پیشرفت افغانستان و ارایه دولت رفاه به مردم مستحق افغانستان تاثیرات مثبت را به دنبال دارد.

س:رییس و هیئت اداری مجلس نمایندگان تاهنوز برای جلو گیری از غیرحاضری اعضای مجلس چه اقداماتی روی دست گرفته، آیا اگر رییس و هیئت اداری مجلس تصمیمی در مورد غیرحاضری اعضای مجلس بگیرد، عملی خواهد شد؟

محمد عبده: هیئت اداری شورا که در راس آن رئیس شورا قرار دارد مکلف است تا به خاطر تاکید بر نظم و مدیریت از اداره بهتر شورا اصول وظایف داخلی که منحیث تنظیم کننده امورات داخلی شوراست را تطبیق نمایند که مشکلات بی‌توجهی نمایندگان به وظایف‌شان با تطبیق تدابیر انظباطی که در اصول وظایف داخلی پیش‌بینی شده کم خواهد شد اما متاسفانه که رئیس و هئیت اداری شورا در این راستا تاکنون کوتاهی نموده به انتظارات مردم و تطبیق قانون با بی‌توجهی کامل برخورد نموده که این حرکت هئیت اداری شورا به اعتبار شورا لطمه زده و به عدم حضور نمایندگان در شورا که غیرحاضری سالانه جمعی از اعضایی پارلمان را به دنبال داشته منجر گردیده است.

س:بیشترین افرادی که در جلسات حاضر نیستند، به نظر شما کدام طیف افراد هستند و بیشتر چه باعث غیرحاضری‌شان می‌شود؟ گرفتاری‌های مردمی، کارهای شخصی و سفرهای خارجی؟

محمد عبده: آنهای هستند که مردم در جریان انتخابات به حقوق‌شان کمتر توجه نموده به آنها به خاطر بعضی از مسایل مادی و.....رای دادند که امروز اعضای غیرحاضر با داشتن پاسپورت سیاسی و مصونیت سیاسی و داشتن افراد مسلح و گرفتن معاش و......به حقوق و جایگاه بلند مردم ایمان نداشته و ندارند.

س: غیرحاضری اعضای مجلس تاهنوز چه تاثیری در تصمیم گیری‌ها و برنامه‌های این شورا داشته است؟

محمد عبده: غیرحاضری اعضا، ولسی جرگه را زمین‌گیر ساخته و شورا درانجام وظایف‌شان توفیقات لازم را نداشته که امید است مردم بعد از جهاد و مقاومت شان ارزش دستاورد سی سال مبارزات خستگی‌ناپذیر شان را ارج گذاشته و به حق رای خود کم توجهی نکنند. دیروز از اسلام، وطن و ناموس شان با سلاح دفاع کردند و امروز در شرایط سیاسی سلاح شان، رای شان است. مردم کوشش نمایند رای شان را به کسی و یا کسانی بسپارند که هم خود و هم قانون و هم مردم و هم جایگاه شورا را درک نمایند و از منافع شخصی دست کشیده بیشتر به منافع مردم توجه کنند و عنصر زمان که حق مسلم مردم است را در جریان وکالت برای رفع محرومیت‌های مردم استفاده نمایند نه به زر اندوزی و قانون شکنی و .... مصروف گردند.

س: به نظرتان وقتی ملت "خانه ملت" را که یگانه امید آنان در موارد مختلف زندگی شان است،از طریق رسانه‌های تصویری "خالی" می‌بینند، چه حسی به آنان دست می‌دهد؟ و این غیرحاضری‌ها و بی‌مسوولیتی‌های تعدادی از اعضای مجلس چه تاثیری بر روان مردم خواهد گذاشت؟

محمد عبده: سوال متذکره متوجه مردم است. امید است که به این پرسش شما مردم رای دهنده پاسخ بدهند که آیا مردم برای خود وکیل قانون‌گذار و نظارت کننده و نماینده‌ی متعهد و مسولیت‌پذیر انتخاب کنند و یا افرادی واجب الاحترام غیرمسول که یک ذره هم به فکر زدودن مظاهر بی‌عدالتی در حوزه انتخابی شان نباشند.

س: طرح و راهکارهای جلوگیری از غیرحاضری اعضای مجلس که تاهنوز از سوی هیئت اداری روی دست گرفته شده و همچنان راهکار و طرح شما در این مورد چه است، تا از غیرحاضری اعضای مجلس جلوگیری صورت گیرد؟

محمد عبده: تطبیق بی‌قید و شرط قانون و اصول وظایف داخلی شورا و تصویب شرایط جدی و سخت‌گیرانه بیشتر برای حاضرشدن اعضای غیرحاضر شورا و همچنان احساس مسولیت ایمانی و وجدانی اعضای غیرحاضر شورا جهت حضورشان به جلسات شورا و احترام گذاشتن به رای مردم و نشر و پخش اسامی افراد غیرحاضر از طریق رسانه‌های صوتی، تصویری و نوشتاری ملی و محلی و همچنان ارسال مکتوب از ادرس شورا به شوراهای ولایتی هر ولایت.