کندز مدت‌ها قبل سقوط کرده بود

سرمقاله روزنامه‌ جامعه‌باز

نویسنده: مختاروفایی

کندز از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ولایات شمال و شمال‌شرق و از تأثیرگذارترین حوزه‌های کشور در بخش‌های اقتصادی، امنیتی و فرهنگی به شمار می‌رود. دیروز‌ مردم این ولایت شاهد هجوم بیش‌ از ۲۰۰۰ جنگجوی تا به دندان مسلح طالبان و گروه القاعده بر مرکز شهر کندز بودند که تا آخرین ساعات روز، دهشت‌افگنان موفق شدند ادارۀ بخش‌هایی از شهر را در دست گرفته و امکانات گستردۀ نظامی را به دست بیاورند. آنچه دیروز در کندز اتفاق افتاد، نمایشی بود که یک سال قبل برای آن برنامه‌ریزی شده بود. از بیشتر از یک سال بدین‌سو طالبان، گروه القاعده و تحریک اسلامی ازبیکستان در بخش‌‌های مهم‌ ولایت کندز لانه‌های امنی ایجاد کرده و مصروف سربازگیری، ایجاد جبهات مستحکم نظامی، برپایی مراکز آموزشی نظامی و تبلیغ و ترویج افکار دهشت‌افگنی در میان مردم بودند. ارگان‌های امنیتی و استخباراتی به خوبی از چگونگی و چرایی این برنامه‌ها اطلاع داشتند و مرتب به وزارت‌های داخله و دفاع ملی و ریاست امنیت ملی از اوضاع گزارش می‌دادند. نهادهای استخباراتی و مردم بارها به صورت مستند گفتند که طالبان‌، جبهۀ تحریک اسلامی ازبیکستان و القاعده در حال تبدیل‌شدن به نیرویی عظیم و خطرناک دهشت‌افگنی در کندز‌ند. نزدیک به دو ماه قبل نیز دهشت‌افگنان با حملات سازماندهی‌شده ولسوالی‌های چهاردره، دشت ارچی و قلعه‌ زال را تصرف کرده و به دروازه‌های شهر کندز نزدیک شدند. در این حمله با وجودی که تلفات زیادی به دو طرف وارد شد، اما از تصرف شهر کندز توسط طالبان جلوگیری صورت گرفت. طالبان به ولسوالی‌های دشت ارچی، چهاردره، قلعه زال و مناطق متصرف‌شدۀ مرکزی از جمله گورتپه برگشتند و آزادانه به تجدید قوا و سربازگیری پرداختند تا باری دیگر برای تصرف شهر کندز آماده شوند. منابع امنیتی بارها اظهار کردند که تروریست‌ها دو مرکز تروریستی مستحکم در کندز ایجاد کرده‌اند. یکی از مراکز مجهز و مستحکم آنان در ولسوالی چهاردره است که ۱۶ عراده تانک زرهی، ۱۲ عراده رنجر و صدها عراده موتورسایکل را در اختیار دارند و مرکز دیگر تروریستی که توسط گروه تحریک اسلامی ازبیکستان رهبری می‌شود، در ولسوالی قلعه زال کندز فعالیت دارد که جنگجویان این مرکز نیز از توان بالای رزمی و نظامی برخوردار‌ند.

طی ماه‌های اخیر که گروه‌های دهشت‌افگن‌ مصروف تجدید قوا، برنامه‌ریزی و آمادگی برای تصرف کامل شهر کندز بودند، این ولایت امن و آرام به نظر می‌رسید. والی، فرمانده امنیه و ارگان‌های استخباراتی با بی‌کفایتی تمام شاهد فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌های دهشت‌افگنان بودند، اما هیچ‌گونه تحرکی برای جلوگیری و خنثا‌ساختنِ هجوم هزارنفری طالبان بالای شهر کندز روی دست نگرفتند.

طالبان نزدیک به یک ماه قبل، در یک رژۀ نظامی در ولسوالی چهاردره که در آن تمامی سران طالبان در شمال‌شرق حضور داشتند، تأکید کردند که ارادۀ محکمی در سطح رهبری این گروه برای تصرف شهر کندز به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین شهرهای شمال و شمال‌شرق وجود دارد. تعریف طالبان از کندز، کلید شمال و شمال‌شرق است و آنان تصور دارند که اکنون با تصرف این شهر و با به‌دست‌آوردن امکانات وسیع تسلیحاتی، توانایی پیش‌روی به سمت ولایات تخار، بغلان و حتا بلخ را دارند.

هرچند طالبان دیروز به صورت رسمی و با پرچمِ سفید امارت اسلامی وارد شهر کندز شدند، اما در واقع آنان زمانی کندز را تصرف کرده بودند که در گماشتنِ مسئولان درجه اول این ولایت بی‌توجهی صورت گرفته و به طالبان فرصت سربازگیری، ایجاد جبهات و خریداری تسلیحات و امکانات وسیع نظامی داده شد. یک سال قبل از برگزاری انتخابات شخصی به نام حاجی غلام‌سخی، از فرماندهان اسبق حزب اسلامی و از همکاران رژیم امارت اسلامی در ولایت بغلان، به حیث والی این ولایت گماشته شد. حاجی غلام‌سخی نه‌تنها فهمی از مدیریت و رهبری یک ولایت نداشت، که به صورت مستند به همکاری با طالبان مسلح در کندز متهم شد. غلام‌سخی به طالبان اسلحه می‌فرستاد و به آنان وعدۀ واگذاری بخش‌های مهم ولایت کندز را داده بود. منابع اطلاعاتی در ولایت کندز تأیید می‌کنند که غلام‌سخی تا زمان برکناری‌اش از پست مقام ولایت، حامی طالبان و بسترساز ناآرامی‌های اخیر در این ولایت بود. پس از برکناری حاجی غلام‌سخی، رییس‌جمهور اشرف غنی، مسئول یکی از کمپ‌های انتخاباتی‌اش، محمدعمر صافی را به مقام ولایت کندز برگزید. آقای صافی نیز متهم به هم‌سویی با گروه‌های دهشت‌افگن است و برخی از منابع، از او نیز به‌عنوان یکی از عاملان اوضاع کنونی نام می‌برند. کندز در حالی به دست طالبان سقوط کرده است که والی آن ولایت برای تفریح در تاجیکستان رفته است و رییس امنیت ملی‌اش در کابل به سر می‌برد.

مسألۀ واضح و آشکار این است: کندز زمانی سقوط کرده بود که دو ماه قبل طالبان با تصرف ولسوالی‌های چهاردره، دشت ارچی و قلعه زال، در آن ولسوالی‌ها‌ مراکز مجهز رزمی و آموزشی ایجاد کرده و برای تصرف شهر کندز آمادگی می‌گرفتند و نیروهای امنیتی و مقامات رهبری ولایت کندز، با اعتماد‌به‌نفس کاذب به همدیگر مدال‌های شجاعت و تقدیرنامه‌های نبرد در برابر طالبان را اهدا می‌کردند. کندز زمانی سقوط کرده بود که دو پایگاه مستحکم نظامی تروریستان با تسلیحات و امکانات وسیع نظامی در ولسوالی‌های چهاردره و دشت ارچی، رژه برگزار می‌کردند و در داخل و بیرون شهر کندز، ترورهای هدفمند را بدون هیچ‌گونه مانعی عملی می‌کردند. اکنون که بی‌کفایتی و بی‌خیالی ارگ، وزارت داخله، وزارت دفاع و رهبری ولایت کندز، این ولایت را به لانۀ امن گروه‌های دهشت‌افگنی مبدل ساخته است، باید منتظر بود که چه وقت لشکر جنگجویان طالبان به ولایات بغلان، تخار و بلخ هجوم می‌آورند!

پشت پرده‌ی کشتار هدفمند هزاره‌ها در ولسوالی زارع ولایت بلخ

مختار‌وفایی

حوالی ساعت 11 قبل از ظهر امروز شنبه، شش مرد مسلح سوار بر دو موترسایکیل، 13 تن از مسافرانی را که از بلخاب عازم مزارشریف بودند، در ولسوالی زارع ولایت بلخ از موتر پایان کرده و در کنار جاده به رگبار بستند.

این جنایت را طالبان با نشر اعلامیه‌یی در وب‌سایت رسمی شان محکوم کرده و مقامات محلی نیز نگفته اند که عامل آن کدام گروه و یا شخص می‌باشد.

عکس از آرشیف

این فاجعه در نوع خود طی سال‌های اخیر در ولایت بلخ کم سابقه است. منابع محلی در ولسوالی زارع به شرط ذکر نشدن نام‌های شان از داستانِ نهفته در پشت این جنایت با من سخن زدند. منابع این کشتار بی رحمانه را ناشی از عقده‌ی نهفته در یک جنایت دیگر دانسته و می‌گویند که حدود سه هفته قبل، دختری از مردمان بلوچ ولسوالی زارع ناپدید شده و یک هفته بعد جسدِ آن در حالی که معلوم بود بر وی تجاوز جنسی صورت گرفته توسط مردم محل یافت شده است. به نقل از این منابع، این جنایت هرچند تکان دهنده بود اما تاکنون عاملان آن شناسایی نشده اند. به باور این منابع، مردمان محل، چندتن از جوانان هزاره‌تبار ولسوالی زارع را عامل این جنایت می‌دانستند که هیچ‌گاه ثبوت و شواهدی در این مورد ارایه نکردند. این منابع می‌گویند که طی سه هفته‌اخیر و پس از وقوع تجاوز و قتل دختر جوان، فضای اجتماعی در ولسوالی زارع و بخصوص در میان مردمان غیر هزاره به شدت علیه هزاره‌ها شکل گرفته بود و این تشنج و نفرت را همه روزه توسط ملاها و بزرگان محلی دامن زده می شد. در عین حال یک منبع در امنیت ملی بلخ از صدور فتوای جهاد در برابر هزاره‌ها، پس از جنایت تجاوز و قتل دختر جوان در ولسوالی زارع سخن زده و می‌گوید که از دوهفته بدینسو، در نمازها و گردهمایی‌های مردم، ملا امامان و بزرگان محل در مناطق بلوچ و تاجیک‌نشین، جهاد در برابر هزاره‌ها را جایز دانسته و مردمان هزاره‌تبار را عامل تجاوز و قتل دختر جوان می‌دانستند.

یک منبع محلی در ولسوالی زارع می‌گوید او مطمین است، کشتار 13 تن بی‌گناه که از ولسوالی بلخاب عازم مزارشریف بودند، ناشی از عقده‌ی مردمان محل و تحریک ملاها  پس از تجاوز و قتل دختر جوانی بوده است که مردم گمان می‌بردند که این جنایت توسط مردمان هزاره‌تبار صورت گرفته است. منابع رسمی حکومتی تاکنون در این مورد ابراز نظری نکرده اند، اما آنچه از اوضاع آشفته‌ی اجتماعی هویداست، این است که  کشتار هدفمند قومی، می تواند به تنشج  و بربادی‌های بیانجامد که از کنترل حکومت خارج خواهد بود. هرچند منابع محلی کشتار ۱۳ تن بی‌گناه را ناشی از عقده و انتقام‌جویی بازماندگان دختر جوان قربانی شده می‌دانند، اما ممکن است از فضای ایجاد شده در ولسوالی زارع، سایر گروه‌های تروریستی و سودجو استفاده نموده و به چنین جنایتی دست زده باشند.

حقیقت نهفته در پشت این جنایت هرچه باشد، بیانگر ضعفِ حکومت‌داری و عدم حاکمیت محلی در ولسوالی زارع ولایت بلخ است که عدم شناسایی و بازداشت عاملان تجاوزات جنسی و سایر جنایت‌ها منجر به ایجاد تشنج‌های قومی و خانوادگی شده و چنین رویدادهای ضد بشری را در پی رقم می‌زند.

فرمانده جان احمد و زهرا موسوی

از دیروز تاحالا بحث‌های زیادی پیرامون این دو تن در صفحات فیسبوک خوانده ام. فرمانده جان‌محمد بحیث مشاور امور مجاهدین برای ریاست شورای اجراییه تعیین شده و زهرا موسوی هم عشقش کشیده و از بدنش عکسی روی صفحه اش گذاشته.برای من هیچ‌کدام تکان دهنده نبود. جان محمد یک تفنگ‌سالار است و کاری بجز از مشوره‌دهی در امور جهاد ندارد. بحث اصلی روی زهرا موسوی است که اکنون هراسی از فرخنده شدن خود و دیگران ندارد. او چندی قبل خود را در اروپا رسانید و اکنون در آن‌جا عکسی از بدن‌اش گرفته و روی صفحه‌اش گذاشته تا کار متفاوت و موثری برای پایان دادن به خشونت علیه زنان در کشور کرده باشد.

حکم تقرری جان احمد و تصویر برهنه شدن زهرا موسوی

من ایمانم با دیدنِ بدنِ برهنه‌ی زهرا نمی‌لرزد و مطمینم که دین هم با دیدنِ بدن‌های برهنه به خطر نمی‌افتد، اما بحث جای دیگری است. بحث این است که او خود را عضوی از فعالان جامعه مدنی در کشوری قلمداد می‌کرد که در آن همه‌چیز باید از سوراخ دین و مذهب بگذرد تا تحقق یابد. اکنون عده‌یی زیادی از ملاها و شهروندان کشور، آزادی بیان، دمکراسی، حقوق بشر و حقوق زن را جزیی از شوخی‌های کفار با مسلمانان دانسته و تلاش‌ها در این راستا را خیانت به خود و دین شان قلمداد می‌کنند. با این حال بدنِ برهنه ی زهرا، تصورِ آن عده از ملاهایی افراطی و تاریک‌اندیش را در مورد کافر بودنِ فعالان مدنی و کفری بودن شعارهای دمکراسی، حقوق بشر و حقوق زن مهر صحه می‌گذارد و این کار او ضمن این‌که او را به هدف نهفته در پشت این کارش می‌رساند پیامد خطرناکی برای تحقق این آرمان‌ها در جامعه‌ی فروخفته در تاریکی مذهب و دین خواهد داشت.
من به انتخاب و عمل‌کرد شخصی زهرا و دیگران احترام دارم، اما از یاد نبریم که این‌گونه کوته‌فکری‌ها و رفتارهای نابجا باعث می‌شود که طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی و اسلام‌گرا، تجمعات فعالان مدنی و حقوق زن را به دلایلی که خودشان توجیه می‌کنند هدف حملات تروریستی قرار بدهند. زهرا که خودرا کتاب‌خوانده و آگاه می‌داند و بدون شک که پیرهن‌های زیادتری نسبت به دیگران در این راه پاره کرده:) باید بداند که به جنگ ملاها و سنتِ حاکم در این جامعه و برای اعاده‌ی حقوق زن، با بدنِ برهنه هیچ‌کاری بجز از صادر شدنِ حکم کفریت و ترور برای آن‌عده از دوستانی که در افغانستان به مبارزات مدنی و انسانی شان متعهد اند حاصل‌اش نمی‌شود.

امیدوارم همه بدانند که حساب زهرا با هزاران فعال حقوق زن، فعالان مدنی و دادخواهان دمکراسی و آزادی در این کشور جداست. م.وفایی

بالگردهای ارتش، در خدمت دشمنان ارتش

مختار‌وفایی

«حوالی ساعت یک و نیم شب یک‌شنبه، چهار بالگرد مربوط ارتش افغانستان، در منطقه‌ی مرز میان ولسوالی دند غوری و دهنه غوری دیده شده و دو بالگرد در منطقه‌ی قاضی کشته که تحت حاکمیت طالبان است نشست نموده و مردم منطقه دیده است که به طالبان مهمات و تسلیحات زیادی پایین کرده اند.»

تصویر از آرشیف

این دقیقاً حرفی است که جمعه خان یکتن از شاهدان عینی  از منطقه‌ی قاضی کشته در ولسوالی دندغوری ولایت بغلان، در مورد تسلیحات‌رسانی بالگردهای ارتش افغانستان به جبهات جنگ طالبان می‌گوید. او که خودش شاهد چرخیدن بالگردها در آسمان دندغوری بوده و نشست دو بالگرد نظامیان افغانستان را در منطقه‌ی طالب‌نشین شاهد بوده، می‌گوید که فردای همان شب، مردمان محل «قاضی کشته» و «قندهاری قشلاق» شاهد بودند که طالبان محموله‌های تسلیحات و مهمات نظامی را در قرارگاه شان جابجا می‌کردند. قاضی کشته نام کوهی است که طرف غرب شهر پلخمری و مربوط ولسوالی دهنه غوری می‌شود که در مرز میان ولسوالی‌های دهنه غوری و پلخمری موقعیت دارد. محلی که گفته  می‌شود بالگردهای ارتش به طالبان تسلیحات رسانیده اند نیز دقیقا در مرز میان ولسوالی دهنه غوری و دند غوری موقعیت دارد که مربوط قریه‌یی بنام «قندهاری قشلاق» می‌شود.

باشندگان محل از تجهیز شدنِ طالبان توسط بالگردهای ارتش و منابع حکومتی از کمبود تسلیحات و مواد خوراکه در قرارگاه‌های ارتش سخن زده و محاصره‌ی چندین روزه‌ی تپه‌ی نایب‌سالار واقع در دهنه غوری را توسط طالبان فاجعه‌یی در یک قدمی توصیف می‌کنند. در همین حال اسدالله شهباز یک عضو شورای ولایتی بغلان نیز تایید می‌کند که مردمان محل در قاضی کشته و قندهاری قشلاق ولسوالی دهنه شاهد بوده اند که بالگردهای ارتش به طالبان تسلیحات گسترده‌یی رسانیده و آنسوتر از محل «بیز زمری» که قرارگاه نیروهای پولیس محلی بوده است، از کمبود تجهیزات و اسلحه فرمانده شان کشته شده و منطقه به دست طالبان افتیده است. با افتیدن این قرارگاه پولیس محلی بدست طالبان، اکنون این گروه در مسیر پلخمری تا سرک ولسوالی دهنه غوری حاکمیت نموده و نفوذشان تا نزدیکی شهر نو بغلان نیز رسانیده است.

در همین حال برخی از منابع امنیتی در محل، از سقوط شهرنو بغلان بدست طالبان نیز سخن زده و می‌گویند که شام دیروز دوشنبه، طالبان با حمله‌ی تهاجمی به این شهر، آنرا تصرف کردند. اما منابع رسمی تاکنون سقوط این شهر را تایید نکرده اند. در حالی که اوضاع امنیتی در ولایت بغلان به شدت بسوی ناآرامی‌های بیشتر در حرکت است، تسلیحات رسانی بالگردهای ارتش به جبهات طالبان، می تواند فجایع خطرناک بعدی را برای این ولایت رقم بزند.

این خبر در حالی از سوی منابع محلی به رسانه‌ها مخابره شد که  حدود دوماه قبل نیز، منابع محلی در ولایت فاریاب، از تسلیحاتی رسانی بالگردهای ارتش به جبهات طالبان در ولسوالی‌های قیصار و المار سخن زده بودند