مختار وفایی
طی سال جاری، ولایت بلخ
شاهد ۷۷ واقعة آتشسوزی بوده است. اکثر این آتش‌سوزی‌ها در مرکز شهر
مزارشریف اتفاق افتاده و عمدتاً عامل آن‌ها، شارتی برق، بالون‌های گاز، کم‌توجهی دکان‌داران
و فرسوده‌بودنِ سیستم ساختمان‌ها دانسته می‌شود.
در این میان یکی از مارکیت‌هایی
که هفتۀ گذشته برای سومین‌بار در قلب شهر مزارشریف آتش گرفت، حکایتِ متفاوت‌تری نسبت
به آتش‌سوزی‌های گذشته دارد.
مارکیت جوزجانی، در شمال
زیارتگاه حضرت علی قرار دارد و در ۴ طبقه و دارای ۱۱۰ دکان می‌باشد که اکثراً
دکان‌های عمده‌فروشی در آنجا قرار دارند. این مارکیت بار اول در سال ۱۳۸۷ آتش گرفت و بیشتر از یک
میلیون دالر به مالکان آن خساره وارد شد. عامل آن، انفجار بالون گاز دانسته شد و پس
از مدتی دوباره ترمیم گردید.
بار دوم این مارکیت در
سال ۱۳۹۲، حوالی ساعت ۹ صبح آتش گرفت و خسارات هنگفتی به دکان‌داران
و مالکش وارد کرد. این آتشسوزی همچنان از سوی مسئولان آتش‌نشانی و امنیتی، در اثر
شارتی برق دانسته شد. مسئولان این مارکیت می‌گویند که پس از دو آتشسوزی هولناک، آنان
سیستم‌های برق و تمامی امکانات‌شان را جدید کرده و از لحاظ تخنیکی مارکیت را با معیارهای
مدرن مجهز کرده‌اند.
شب دوشنبة هفتة گذشته مارکیت
جوزجانی برای بار سوم در آتش سوخت؛ آتش‌سوزی‌ای که بیست دوکان را آسیب رساند و نزدیک
به دو میلیون افغانی به دکان‌داران و مالک مارکیت خساره وارد کرد.
فرید‌احمد از مسئولان این
مارکیت می‌گوید که حوالی ساعت شش شام آتشسوزی آغاز شده بود، اما محافظ مارکیت ساعت
هشت خبر شده و آتش‌نشانی نیز تا ساعت هشت‌و‌نیم شب خود را به محل رسانیده است.
به گفتة احمد، آتش‌نشانی
دولتی، توانایی مهار آتشسوزی را نداشت و آتش‌نشانی شرکت غضنفر، توانست آتش را مهار
کند. او می‌گوید که مسئولان امنیتی و مسئولان تخنیکی آتش‌نشانی، محل را بررسی کردند؛
اما هیچ نشانه‌‌ای مبنی بر شارتی برق، انفجار بالون گاز و سایر عوامل داخلی مارکیت
به دست نیاوردند. احمد می‌گوید که این مارکیت از ساعت ۵ بعد‌از‌ظهر تا ساعت ۵ بامداد، برق ندارد و تمامی
آمادگی‌ها برای جلوگیری از آتشسوزی، در سیستم این ساختمان رعایت شده است.
به گفتة مسئولان این مارکیت،
آتشسوزی از یکی از غرفه‌هایی که در بیرون از مارکیت فعالیت دارد، آغاز شده و آتش از
طریق آن به داخل سرایت کرده است. بررسی‌های تیم تخنیکی آتش‌نشانی ولایت بلخ نیز تأیید
می‌کند که هیچ عامل داخلی مارکیت در آتشسوزی دخیل نبوده و آتش از مغازة بیرونی به
داخل مارکیت نفوذ کرده است. عبدالحمید زمری، مدیر رسیدگی به حوادث اطفا‌ئیه ولایت بلخ
می‌گوید که تیم تخنیکی آنان تاهنوز عامل این آتشسوزی را نیافته و چگونگی آن برای همه
گنگ است.
این مسئول آتش‌نشانی می‌گوید
که غیر‌معیاری‌‌بودنِ ساختمان‌ها و کم‌توجهی دکان‌داران و مسئولان مارکیت‌ها، باعث
بروز آتش‌سوزی‌ها می‌شود که طی سال جاری ۷۷ واقعة آتشسوزی، ۲۰۰ میلیون افغانی به مالکان
مارکیت‌ها و دکان‌داران خساره وارد کرده است.
آقای زمری نیز تأیید می‌کند
که آتشسوزی در مارکیت جوزجانی، از غرفة بیرونی سرایت کرده و تا هنوز عامل آن برای
تیم تخنیکی آتش‌نشانی بلخ مبهم است. در همین‌حال عبدالرزاق قادری، آمر امنیت فرماندهی
امنیه ولایت بلخ می‌گوید که آتش‌سوزی‌ها در مزارشریف عمدتاً در اثر شارتی برق و انفجار
بالون‌های گاز صورت می‌گیرد؛ اما آتشسوزی اخیر در مارکیت جوزجانی «نهایت مرموز» است.
آقای قادری می‌گوید که تیم تخنیکی آتش‌نشانی و فرماندهی امنیۀ بلخ، همیشه در بررسی
عوامل آتش‌سوزی‌ها موفق بوده؛ اما در آتشسوزی اخیر، هنوز هیچ سرنخی مبنی بر چگونگی
وقوع آن به دست نیامده است.
آمر امنیت فرماندهی امنیۀ
بلخ، در حالی که عوامل بیرونی را در این آتشسوزی امکان‌پذیر نمی‌داند، می‌گوید تصور
می‌شود که در جریان روز سوختگی سگرت در یکی از دکان‌ها باقی مانده و شب باعث بروز آتش
شده باشد.
در عین حال، محمدشاه از
مالکان مارکیت جوزجانی می‌گوید که آتش از غرفة بیرونی به داخل مارکیت سرایت کرده است.
او مطمئن است که این آتشسوزی توسط شخصی صورت گرفته است. محمدشاه می‌گوید که نسبت
به حل مشکلات مارکیت جوزجانی و موجودیت ازدحام غیر‌قانونی غرفه‌های لباس‌فروشی که احتمال
آتش‌سوزی‌ها را بیشتر می‌کند، به مسئولان مقام ولایت بلخ بارها مراجعه کرده؛ اما همواره
با بی‌توجهی آنان مواجه شده است. محمدشاه می‌گوید که از نهادهای امنیتی خواهان وضاحت
در مورد چگونگی آتشسوزی این مارکیت است و باید جلو دست‌هایی که سرمایۀ مردم را آتش
می‌زنند، گرفته شود.
در همین‌حال یک منبع که
نمی‌خواهد از وی نام برده شود، به روزنامة جامعۀ باز از ابهام در این آتشسوزی سخن
می‌زند. این منبع می‌گوید که گروهی از سارقان به قصد غارت دکان‌ها و مارکیت‌ها، گاهی
به طور عمدی مارکیت‌ها را آتش زده و در جریان ازدحام آتشسوزی، به طور هم‌آهنگ، دکان‌ها
را غارت می‌کنند.
این منبع می‌گوید که آتشسوزی
اخیر در مارکیت جوزجانی، برنامه‌‌ای سنجیده‌شده از سوی یک گروه سارق در مزارشریف بوده
است که لحظاتی پس از آتشسوزی، بیشتر از ده تن آنان توسط نیروهای امنیت ملی بازداشت
شده‌اند. این منبع می‌افزاید که هرچند سارقان در این آتشسوزی، موفق به بردن اجناس
دوکان‌ها نشده‌اند؛ اما در آتش‌سوزی‌های گذشتة که در مارکیت جوزجانی و چندین مارکیت
دیگر صورت گرفته بود، مقدار هنگفتی از اموال دکان‌ها توسط سارقان به بهانة کمک به دکان‌داران
به سرقت برده شده است.
مالکان مارکیت جوزجانی
در حالی که عمدی‌بودنِ آتشسوزی اخیر را تأیید می‌کنند، در مورد این‌که چه کسی این
مارکیت را و به چه دلیلی آتش‌زده است، چیزی نمی‌گویند.
مسئولان آتش‌نشانی و امنیتی
شهر مزارشریف ضمن ردِ بازداشت سارقان از صحنة آتشسوزی، تأکید می‌کنند که آنان تا هنوز
در شناسایی عامل این آتشسوزی ناموفق بوده و تیم‌های تخنیکی آنان در تلاش‌اند تا عوامل
دخیل در آتشسوزی را ردیابی کنند.
