دادستان دادگاه بین‌المللی جزایی اعلام کرده است که به جنایت‌های جنگی و بشری انجام شده در افغانستان رسیدهگی می‌کند. اگر این دادگاه ابتکار دادستان را بپذیرد، شهروندان افغانستان می‌توانند بی‌درنگ شکایت‌های شان را ثبت کنند. اشخاص یا گروه‌هایی که جنایت‌های قتل، گروگان‌گیری، تعقیب و آزار مداوم یک گروه مشخص به دلایل سیاسی، نژادی، قومی و مذهبی، حمله به تأسیسات غیر نظامی، حمله‌ی سازمان یافته به یک گروه غیر نظامی، شکنجه و استفاده از اطفال در پیش‌برد اهداف جنگی را انجام داده‌اند، یا با هر نامی، عامل شهادت غیرنظامیان شده‌اند؛ محاکمه می‌شوند. مهم نیست که این اشخاص چه کاره‌اند، دادگاه بین‌المللی جزایی، آنان را مجرم شمرده و محاکمه می‌کند. حتا اگر قوانین داخلی یک کشور، اجازه‌ی محاکمه‌ی این مجرمان را ندهد، این دادگاه آنان را محاکمه می‌کند. البته دادگاه به جنایت‌هایی رسیدهگی می‌کند که پس از می ۲۰۰۳ میلادی اتفاق افتیده است. افغانستان نیز در سال ۲۰۰۳ عضویت این دادگاه را به دست آورده است.
کار دادگاه بین‌المللی جزایی
دادگاه بین‌المللی جزایی، نخستین دادگاه بین‌المللی با صلاحیت و دایمی در جهان است. اساس‌نامه‌ی این دادگاه در ۱۷ جولای ۱۹۹۸ میلادی در روم ایتالیا توسط نماینده‌گان ۱۲۰ کشور به تصویب رسید. این اساس‌نامه در ۲۰۰۲میلادی قابلیت اجرایی پیدا کرد. پس از آن، دادگاه بین‌المللی جزایی به منظور رسیدهگی به جرایم نسل‌کشی، جنایت در برابر بشریت، جنایت جنگی و جنایت تجاوز ارضی در لاهه- هالند ایجاد شد؛ اما پسان اعلام کرد که از این پس به جرایم زیست محیطی زیر عنوان «جنایات در برابر بشریت» نیز رسیدهگی می‌کند. اهمیت تصویب این اساس‌نامه به اندازه‌ای است که فعالان حقوق بشر در سراسر جهان پس از تصویب آن، همه ساله سال‌روز تصویب آن را زیر نام «روز عدالت بین‌المللی» گرامی می‌دارند.
هرچند «کارکرد مستقل» را یکی از مهم‌ترین ویژه‌گی‌های این دادگاه می‌دانند، اما عضو نبودن قدرت‌های بزرگی مثل امریکا، چین، روسیه و هند سبب شده است تا درباره‌ی توانایی این دادگاه شک و تردیدهایی وجود داشته باشد، اما حتمی این‌گونه نیست. دادگاه بین‌المللی جزایی تا اکنون به قضایای مهم و بزرگی رسیدهگی کرده است؛ از رسیدهگی به جرایم پنج تن از رهبران «ارتش مقاومت پروردگار» در اوگاندا گرفته تا حکم بازداشت عمر حسن‌البشیر رییس‌جمهور سودان.
دادگاه به منظور تطبیق حکم، نیروی نظامی ندارد و اما در این خصوص، همکاری دولت‌هایی عضو را که مجرم، شهروند آن است، فرا می‌خواند. اگر دولت‌ها همکاری نکردند، بی‌درنگ مورد تحریم و انزوای بین‌المللی قرار می‌گیرند.
برای آغاز تحقیقات و پی‌گرد انجام‌دهنده‌گان یک جنایت، سه روش پیش‌بینی شده است: ابتکار دادستان، درخواست دولت عضو و یا درخواست شورای امنیت سازمان ملل متحد.
با این وضع، در خصوص پی‌گیری جنایت‌های جنگی و بشری در افغانستان، دادستان این دادگاه اعلام آماده‌گی کرده است. بر بنیاد این، دادستان می‌تواند با جمع‌آوری اطلاعات و مستندسازی بیشتر از طریق دولت، سازمان ملل متحد و ارکان آن و نیز سایر سازمان‌ها و گروه‌های بین‌المللی، منطقه‌ای، غیر دولتی و قربانیان جنایت‌های جنگی و بشری، تحقیقات خود را تکمیل کند.
چه باید کرد؟
پاسخ به این پرسش نیاز به اندکی دقت و یادآوری دارد. دشمنان را که می‌شناسیم، پس سعی شود تا جنایت‌های انجام شده در سال‌های پس از ۲۰۰۳ میلادی و عاملان آن را به یاد بیاوریم.
بی‌درنگ با توجه به جنایت‌های بزرگی که با هر نامی، پس از ۲۰۰۳ میلادی انجام یافت و سبب قتل و کشتار فرد و یا گروهی از شهروندان بی‌گناه و بی‌سلاح کشور شد، باید به دادگاه بین‌المللی جزایی شکایت کنیم. مهم نیست این قتل و کشتار توسط چه کسانی و با چه نامی انجام یافت. هیچ توجیهی هم نمی‌تواند روی این جنایت‌ها پوش بگذارد. آن‌چه مهم است، این است که «انسان» به شهادت رسیده است. این «انسان شهید» مسلمان بود، سلاح نداشت و با کسی هم اعلام جنگ نکرده بود.
اشخاص و گروه‌هایی که به گونه‌ی سازمان یافته اراده کردند و در حالت صحتمندی، این جنایت‌های بزرگ و جان‌کاه را انجام داده‌اند، دستور جنایت را داده‌اند و یا هم به انجام جنایت کمک کرده‌اند، مجرم‌اند. شما می‌توانید به به دادگاه شکایت کنید تا اشخاص و گروه‌هایی که ذکر شد محاکمه شوند. یادتان باشد، «مهم نیست اکنون جنایت‌کاران چه‌کاره‌اند» امان ریاضت
